Adalet Bakanlığı’nın aralarında STK’lar, üniversiteler, Barolar, akademisyenler ve siyasi partilerin de olduğu ilgili bütün paydaşların görüşlerini alarak hazırladığı Yargı Reformu Stratejisi’ni Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkan Erdoğan açıkladı. Yargının yeni yol haritası olan belge 2 temel perspektif, 9 amaç, 63 hedef ve 256 faaliyet düzenleniyor.
Belgenin sonraki reform hazırlıklarının da başlagıcı olarak görülebileceğini söyleyen Erdoğan paketin hazırlanırken AB kriterleri olduğu kadar Türkiye’nin kendi değerlerinin de belirleyici olduğunu vurguladı.
Reform belgesiyle AB’ye tam üyelik sürecine bağlılığın da teyidi anlamına geldiğinin altını çizen Cumhurbaşkanı, belgenin iki temel anlayış üzerine oturduğunu söyledi. Bunlardan birincisinin hak ve özgürlükler olduğunu ifade eden Erdoğan, bu perspektifin özünde demokrasinin güçlendirilmesi, hak ve özgürlüklerin daha da geliştirilmesi hedefi bulunduğunu dile getirdi.
İfade özgürlüğünü demokrasinin en önemli şartı olarak gördüklerinin altını çizen Erdoğan, Anayasa başta olmak üzere mevzuatta köklü değişiklikler yaptıklarını, bu belgeyle ifade özgürlüğünün güçlendirilmesi ve daha ileriye taşınması konsunda yeni yaklaşımlar ortaya koyduklarını ifade etti.
Belgede ikinci temel perspektifin adalet sisteminin işleyişi olduğunu aktaran Erdoğan “Önümüzdeki dönemde adil yargılanma hakkının daha etkin şekilde korunmasını hedefliyoruz” diye konuştu.
Avrupa Birliği (AB), Avrupa Konseyi, Venedik Komisyonu ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM) bu konuda çeşitli değerlendirmeleri bulunduğunu aktaran Erdoğan, bunları da gözetmek suretiyle hak ve özgürlüklere ilişkin standartların yükseltilmesine yönelik mevzuat paketleri hazırladıklarını kaydetti. Erdoğanın reform adımlarından öne çıkan maddeler şöyle oldu:
İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNDE SON SÖZÜ YARGITAY SÖYLEYECEK: “İfade özgürlüğüne ilişkin mevzuatta yapılacak düzenlemelerle bu konudaki davalarda kanun yolu güvencesi artırılacak. İfade özgürlüğünün en önemli kriterlerinden biri olan ‘eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz’ düzenlemesini mevzuata girmişti. İfade özgürlüğüne ilişkin kararların istinaf aşamasından sonra bir de Yargıtay tarafından incelenmecek.”
SURUŞTRUMA VE KOVUŞTURMA AYRI TUTUKSUZ YARGILAMA ESAS OLACAK: “Tutuklama istisnai tedbir. Tutuksuz yargılama asıl yöntem olacak. Tutuklu yargılama zorunlu hallerde uygulanacak. Mevcut mevzuata tüm süreci kapsayan tutukluluk hali düzenlemesi değiştirilecek. Tutukluluk süreleri soruşturma ve kovuşturma aşamaları için ayrı ayrı düzenlenecek.”
İNTERNET SİTESİ KAPANMAYACAK LİNKLERE ERİŞİM YASAĞI GELECEK: “İnternet erişim engelleme usüllerini gözden geçirildi. İnternet sitesinin tamamına değil sadece engellenmesine karar verilen kısmına erişimin sınırlanmasına imkan verecek düzenleme yapılacak.”
HAKİM VE SAVCIYA ZORUNLU TAYİN YAPILAMAYACAK: “Hakim ve savcılar için coğrafi teminat getirilecek. Hakim ve savcıların isteği olmaksızın çalıştığı yerden başka bir yere tayin edilememesi anlamına gelen ‘coğrafi teminat’ düzenlemesine gidilecek. Hakim ve savcılığa girişteki mülakat heyeti genişleyecek. Halihazırda mülakat kurulu Adalet Bakanının görevlendireceği bakan yardımcısı başkanlığında, teftiş kurulu başkanı, ceza işleri, hukuk işleri ve personel genel müdürlerinden oluşuyordu. Mülakat kuruluna Hakimler ve Savcılar Kurulu ile yüksek mahkemelerden de temsilciler de yer alacak.”
HUKUK FAKÜLTESİ 5 YIL OLACAK MEZUNLAR AVUKATLIK SINAVINA GİRECEK: “Hukuk fakültelerinde eğitim süresi 5 yıla çıkartılcak, kontenjanlar azaltılacak, sıralama yükselecek. Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı gelecek. ÖSYM tarafından yapılacak bu sınavda belli puan alanlar avukatlık stajına başlayabilecek. Hakim, savcı ve noter olabilmek için ise bunun yanında ayrıca özel meslek sınavlarına girilmesi gerekecek.”
HAKİM VE SAVCI DOĞRUDAN KÜRSÜYE ÇIKAMAYACAK: “Hakim ve savcı yardımcılığı müessesi gelecek. Hakim ve savcılar eğitimin ardından doğrudan kürsüye çıkmayacak. Hakim ve savcılar önce yardımcı olarak görev başlayacak, bu sürenin sonunda ikinci bir sınavla hakimlik ve savcılık mesleğine geçecek. Mesleğe kabuller sadece yardımcı kadrolar arasından yapılacak
ÇEVRE, İMAR VE ENERJİ MAHKEMELERİ KURULACAK: “Mesleğin başında hakimleri ceza ve hukuk hakimleri olarak ayıracak ve alanlarında uzmanlaşmaları sağlanacak. Çevre, imar ve enerji gibi alanlarda davaların daha hızlı ve etkin yürütülmesini sağlamak için özel mahkemeler kurulacak.
CEZA MAHKEMELERİ 24 SAAT KESİNTİSİZ ÇALIŞACAK: Adalet hizmetlerinde performans izleme merkezleri kurulacak. Yargıda performans, ölçüm ve takip merkezi kurulacak. Ceza mahkemeleri 24 saat esasıyla hizmet verecek. Mahkeme yazı işleri müdürlükleri güçlendirilerek, kariyer meslek olarak yeniden yapılandırılacakacak. Görevde yükselme usulüyle gelinen değil, hukuk eğitimi almış olanların en başta sınavla girebilecekleri bir kariyer mesleği haline gelecek.
AVUKATLARA YEŞİL PASAPORT HAKKI GELECEK: Uluslararası davalarla ilgili mesleki kapasiteleri hızla gelişen avukatlar için Barolar ile işbirliğine gidilerek yeşil pasaport hakkı verilecek.
BASİT YARALAMA VE TEHDİT ŞİKAYETE BAĞLANIYOR: Basit yaralama ve tehdit gibi suçlar şikayet kapsamına alınacak. Bazı ağır suçlar hariç olmak üzere 15 yaşından küçük çocuklar, ilk defa işledikleri fiillerin soruşturma ve kovuşturmaya konu edilmeden çocuklara özgü koruma mekanizmaları içerisinde değerlendirilecek. Şiddet içermeyen suçlardan hükümlü olan yaşlı, hamile ve çocukların cezalarının evde infazına olanacak sağlanacak.
HUHUK FAKÜLTESİ MEZUNLARI ADLİ KOLLUKTA ÇALIŞACAK: Adli kollukta hukuk fakültesi mezunları istihdamına öncelik verilecek. Emniyet hizmetleri sınıfında görev yapacak hukukçuların çoğalması ceza mevzuatı ile kolluk kuvvetlerine verilen görev ve yetkilere katkı sağlayacak.
15 YAŞINDAN KÜÇÜKLER İÇİN ÖZEL DÜZENLEMELER: Bazı ağır suçlar hariç olmak üzere 15 yaşından küçük çocukların ilk defa işledikleri fiiller soruşturmaya ve kovuşturmaya konu edilmeden çocuklara özgü koruma mekanizmaları içerisinde değerlendirelecek. Durumları sosyal tedbirlerle takip edilecek. Çocuklar hakkındaki davaların ilk derece yargılamalarıyla istinaf ve temyiz incelemeleri öncelikli olarak yapılacak.
ÇOCUKLAR ARTIK ‘İCRA’ EDİLEMEYECEK: “Çocukla kişisel ilişki kurulması yönündeki mahkeme kararlarının icra müdürlükleri vasıtasıyla infaz edilmesi ciddi sorunlara yol açıyor. Çocukla şahsi münasebet kurulmasına yönelik kararların infazında daha insani ve çocuğa uygun yöntemler geliştirilecek. Bu kapsamda Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Adalet Bakanlığı ortak bir birim
kuracak.
NOTERLİK KARİYER MESLEĞİ OLACAK: Noterliğin bir kariyer mesleği haline dönüşecek. Her asliye hukuk mahkemesinin yargı çevresinde bir noterlik kurulması zorunlu hale gelecek. Bazı çekişmesiz yargı işleri noterlikler tarafından da yapılabilmesine imkan sağlanacak. Tevdi mahalli tayini, iddet müddetinin kaldırılması, vasiyetnamenin açılması, mirasçı atama belgesinin verilmesi, mirasın reddi beyanının tespit edilmesi ve delil tespiti talepleri gibi işlerin noterlikler tarafından yürütülmesini sağlanacak.
‘Oldubittiye izin yok’
Milli Güvenlik Kurulu (MGK), Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başkanlığında toplandı. Toplantının ardından yayımlanan bildiride “Kuzey Irak’ta yuvalanan PKK terör örgütüne karşı başarıyla yürütülen ‘Pençe Harekatı’ kapsamlı şekilde ele alınmıştır. Türkiye’nin bütün terör örgütleriyle geçmişte olduğu gibi aynı azim ve kararlılıkla mücadelesine devam edeceği vurgulanmıştır” ifadesine yer verildi. Türk Silahlı Kuvvetleri unsurlarının da görev yaptığı İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’nde yaşayan sivil halka yönelik Suriye rejimi tarafından gerçekleştirilen saldırıların İdlib Mutabakatı’na aykırı olduğu ve Astana ruhunu zedelediği belirtilen bildiride, yeni bir insani krize ve kitlesel göçe engel olmak maksadıyla ilgili ülkelerle temasların sürdürüldüğü de kaydedildi. Kıbrıs Adası ve çevresinde son dönemde yaşanan gelişmelerin de ele alındığı vurgulanan bildiride, “Bölgeye yönelik provokatif davranışlardan ve sorumsuz açıklamalardan kaçınılması gerektiği” ve “Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de uluslararası hukuka uygun faaliyetlerine devam edeceğinin ve oldubittilere izin vermeyeceğinin altı çizilmiştir” ifadeleri kullanıldı.
ZAMAN AŞIMI SÜRELERİ TEK TİP HALE GETİRİLECEK
Bir çok kanunda değişiklik gösteren dava açma süreleri yeknesak hale getirilecek. * Tanıklık uygulaması güçlendirilecek. * Dava açılması sürecinde cumhuriyet savcılarının takdir yetkisi genişletilecek. * Önceden belirlenecek belli suçlarda, suçunu ikrar eden şüphelinin hemen mahkemeye sevk edilmesi ve kanunda yer alan indirimden faydalanarak cezalandırılması sağlanacak. * Şiddet içermeyen bazı suçlardan hükümlü olan yaşlı, hamile ve çocukların cezalarının elektronik izleme merkezi aracılığıyla evde infazına imkan tanınacak.