Türkiye’nin Ağustos 2019 enflasyonu belli oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ağustos ayı itibarıyla 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında, tüketici fiyatları yüzde 19,62 yurtiçi üretici fiyatları yüzde 30,51 arttı. Geçen yılın aralık ayına göre de tüketici fiyatları yüzde 7,35 yurtiçi üretici fiyatları yüzde 6,39 yükseldi. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), ağustosta temmuz ayına göre yüzde 0,86, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 15,01 artış kaydetti. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ise temmuza göre yüzde 0,59 düşerken, Ağustos 2018’e kıyasla da yüzde 13,45 arttı. Ekonomistlerin ağustos ayı enflasyon beklentilerinin ortalaması yüzde 1,38 olmuştu. Ekonomistlerin yıl sonu enflasyon beklentisinin ortalaması ise yüzde 14,60 olarak belirlenmişti. Beklentilerin oldukça altında gelen enflasyon verileriyle faiz indirimi ihtimalleri de güçlenmiş oldu. TÜİK’in hesaplamalarına göre, neredeyse 0,50 puanlık fark oluştu. Geçen yıldan gelen güçlü baz etkisi nedeniyle yıllık enflasyonda eylül ve ekim aylarında kayda değer bir düşüş görüleceğini söyleyen İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu “Manşetteki olumlu sürpriz, çekirdek enflasyondaki düşüş ve önümüzdeki aylarda enflasyondaki düşüşün sürecek olması faiz indirimi konusunda Merkez Bankası’nın elini güçlendiriyor. Bu bağlamda Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısına kadar kurda yukarı yönlü sürpriz bir hareket olmazsa Eylül PPK toplantısında politika faizinde 250 baz puanlık indirim bekliyoruz” dedi. Londra merkezli Capital Economics Kıdemli Ekonomisti Jason Tuvey de veri sonrası Merkez Bankası’ndan 12 Eylül’de yapacağı toplantıda 250 baz puanlık faiz indirimi beklediğini kaydetti. Tuvey “Enflasyonun eylül ve ekim aylarında daha da düşerek tek haneye gerilmesi muhtemel ve bu da gevşemenin sürebileceği anlamına geliyor. Gelecek yılın başında faizlerin yüzde 16’lara kadar indirilebileceğini düşünüyoruz. Ancak riskler aşağı yönlü” diye konuştu.
Ekonomist Haluk Bürümcekçi, Merkez Bankasının temmuz toplantısında politika faizi olan 1 hafta vadeli repo faizini 425 baz puan indirimle yüzde 19,75 seviyesine çektiğini anımsattı. Bankanın belirgin faiz indirimine gerekçe olarak, güncel tahminlerin yıl sonu itibarıyla enflasyonun Nisan Enflasyon Raporu’nda verilen öngörülerin bir miktar altında kalabileceğine işaret etmekte olmasını öne çıkardığını hatırlatan Bürümcekçi, şu değerlendirmelerde bulundu: “Kurul’un, para politikası duruşuna ilişkin mesaj cümlesi ise ‘Enflasyondaki düşüşün hedeflenen patika ile uyumlu şekilde gerçekleşmesi için para politikasındaki temkinli duruşun sürdürülmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, parasal sıkılığın düzeyi ana eğilime dair göstergeler dikkate alınarak enflasyondaki düşüşün sürekliliğini sağlayacak şekilde belirlenecektir’ olarak değiştirilmişti. Bu ise, önden yüklemeli olarak başlayan faiz indirim sürecinin ‘makul’ bir reel faizi hedefleyecek şekilde devam edeceğini ima etmekteydi. Türkiye’nin CDS priminin 420 civarı olması ve diğer gelişmekte olan ülkelerin politika reel faizleri dikkate alındığında TCMB’nin baz senaryosunda politika faizini yıl sonuna kadar yüzde 16 civarına yaklaştırma hesabı olduğu söylenebilir. Merkez Bankası faiz indirimlerine devam edecek.”
225 BAZ PUAN İNDİRİM BEKLENİYOR
Deniz Yatırım Stratejisti Orkun Gödek ağustos ayında enflasyon gelişmelerinin aşağı yönde sürprize işaret ettiğini söyledi. TÜFE’nin aylık bazda aşağı yönlü sürpriz yapmasında 2018’in aynı dönemine kıyasla baz etkisi sürecinin başlamasının ve ulaştırma, gıda ve alkolsüz içecekler ile giyim ve ayakkabı kalemlerinin düşürücü etkilerinin önemli rol oynadığını belirten Gödek, 2018 Ağustos gelişmeleri dışarıda bırakıldığında 2003-2017 döneminde ortalama ağustos ayı TÜFE gelişiminin yüzde 0,21 artış şeklinde gerçekleştiğini, 2018 yılında 15 yıllık dönemden 2,09 puan yukarı yönde sapma gösterdiğini anımsattı. Baz etkisinin eylül-ekim aylarında da devam edeceğini öngörüyoruz. Eylül ayındaki TÜFE gelişiminin ardından yıl sonu TÜFE kapanışı yüzde 14-15 aralığında olabilir. Beklenti gerisinde kalan enflasyon rakamlarının ardından TCMB’ye yönelik eylül ayı faiz indirim beklentimizi 125 baz puandan 225 baz puan seviyesine, yüzde 17,50 olarak güncelliyoruz.” Şeker Yatırım Ekonomisti Serkan Gönençler ise TÜFE’nin TCMB’nin hızlı faiz indirim sürecini destekleyen bir veri olduğunu söyleyerek, “Ancak indirimin boyutunu o dönemdeki global risk iştahı belirleyecektir. TCMB’nin önceki açıklamaları baz alındığında gelecek haftaki toplantıda 200-250 baz puan arası indirim gelebilir” dedi.
İSTANBUL’UN ENFLASYONU TÜRKİYE’DE YOK
Ekonomist Mahfi Eğilmez “Ağustos ayında enflasyon TÜFE’de yüzde 0,86 arttı. Yİ-ÜFE’de yüzde 0,59 azaldı. Böylece 12 aylık TÜFE yüzde 15,01’e Yİ-ÜFE de yüzde 13,45’e gerilemiş oldu. İstanbul’da İTO Ücretliler Geçinme Endeksinin (perakende fiyatlar) yüzde 2,53 arttığı ağustos ayında TÜFE’nin yüzde 0,86 artması oldukça tuhaf” diye konuştu. CHP İstanbul Milletvekili Aykut Erdoğdu ise “İTO aylık enflasyonu yüzde 2,53 Foreks’in anketinde beklenti aylık yüzde 1,34 açıklandı. TÜİK aylık enflasyonu yüzde 0,86. Neymiş hesaplama yöntemi değişmiş. Hesap hileleriyle düşük enflasyon açıklayanlar milyonlarca çalışanın maaşlarından çaldıklarını unutmasınlar” dedi.
ZAMLAR RAKAMLARA DAHA YANSIMADI
TÜFE enflasyonunun beklentilerin altında gerçekleştiğini belirten Altınbaş Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Seçil Yıldırım Karaman, beklentilerin gerçekleşen rakamlara göre yüksek olmasını ağustos ayında başta doğalgaz ve tütün olmak üzere çeşitli ürün gruplarında yapılan zamlara ve liranın değer kaybına bağladı. Karaman “Tütüne gelen ÖTV zammı sonucunda alkollü içecekler ve tütün grubunda fiyatların aylık bazda yüzde 19,11, yıllık bazda ise yüzde 41,42 arttığını görüyoruz. Bu grup beklendiği gibi enflasyonu yukarı yönlü etkilemiş” diye konuştu. Ağustos ayında doğalgaz fiyatlarına da yüzde 15 zam geldiğini hatırlatan Dr. Karaman “Bu yüzden enerji grubunda da enflasyon artışı daha yüksek bekleniyordu. Ancak açıklanan verilere göre ağustos ayında enerji fiyatları aylık bazda yüzde 0,34, yıllık bazda ise yüzde 7,79 artış gösterdi. Zammın enflasyon rakamlarına henüz yansımamasında mevsimsel faktörler etkili olmuş olabilir. Bunun yanı sıra liranın değer kaybetmesi de fiyatlara gecikmeli olarak yansıyor” ifadelerini kullandı.
EN YÜKSEK ARTIŞ ALKOL VE TÜTÜNDE
Ana harcama grupları itibarıyla ağustosta, aylık bazda en yüksek artış yüzde 19,11 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda görülürken, eğitimde yüzde 4,26, konutta yüzde 2,04, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 0,89, lokanta ve otellerde yüzde 0,75 artış kaydedildi. Ağustosta ana harcama grupları itibarıyla endekste en çok düşüş gösteren grup yüzde 1,94 ile ulaştırma olurken, giyim ve ayakkabıda yüzde 1,10, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 0,77 düşüş gerçekleşti. Geçen ay endekste kapsanan 418 maddeden 43’ünün ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 243’ünün ortalama fiyatlarında artış, 132’sinin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti.
ZAM ŞAMPİYONU SALATALIK
Tüketici fiyatları bazında ağustos ayında en yüksek fiyat artışı, yüzde 23,35 ile salatalıkta gerçekleşti. Salatalığı, yüzde 20,44 ile sigaralar, yüzde 16,39 ile özel üniversite ücreti izledi. Ağustosta fiyatı en çok artan diğer ürünler arasında yüzde 14,64 ile doğalgaz, yüzde 12,73 ile domates, yüzde 10,95 ile sarımsak, yüzde 6,05 ile yurtiçi bir hafta ve daha fazla süreli turlar, yüzde 5,74 ile yumurta, yüzde 4,92 ile limon ve yüzde 4,86 ile kabak yer aldı. Geçen ay en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 29,82 ile sivri biberde gerçekleşti. Bunu yüzde 22,38 ile kuru soğan, yüzde 16,35 ile havuç, yüzde 14,20 ile tavuk eti, yüzde 13,67 ile armut, yüzde 12,74 ile patates, yüzde 10,95 ile üzüm, yüzde 9,22 ile karpuz, yüzde 7,5 ile taze fasulye ve yüzde 6,06 ile LPG dolum ücreti takip etti.
“O kadar kamu zammından sonra ağustosta tüketici enflasyonu yüzde 0,86 oldu. TÜİK, millete bir iyilik yapsın fiyatları nerelerden topluyorsa, milletimize bunların açık adreslerini versin. TÜİK’in bulduğu bu ‘ucuz’ ve ‘uygun’ fiyatlardan milletimiz de mahrum kalmasın” diyen CHP Sözcüsü Faik Öztrak “Geçen kış evini ısıtmak için aylık 350 lira doğalgaz faturası ödeyen bir aile bu kış, o da yeni zamlar gelmezse, 462 TL ödeyecek. Şimdi hatırlayalım hep beraber. Seçimden önce, AK Parti Genel Başkanı meydan meydan dolaşıp ne diyordu; ‘Bay Kemal dinlesin. Doğalgazda yüzde 10 indirim yapıyoruz’ Ne oldu indirim? Seçimden sonra, doğalgaz fiyatlarında yüzde 32 artış yapıldı. Son iki ayda doğalgaza yaklaşık yüzde 15+15 zam yapıldı. İki zammın toplamı yüzde 32 ediyor. Çaya üst üste yüzde 15+15 zam yapıldı. Yakın zamanlarda şekere yüzde 16 zam yapıldı.
‘Fiyatlar nerelerden toplanıyorsa açıklansın milletimiz de faydalansın’
‘FİYATLAR NERELERDEN TOPLANIYORSA AÇIKLANSIN MİLLETİMİZ DE FAYDALANSIN’
Elektriğe yüzde 15 zam yapıldı. Benzinin litresi yeniden 7 liraya dayandı. Yani fiyatı iktidar tarafından, bu yönetim tarafından belirlenen veya yönlendirilen ürünlerde tam bir zam yağmuru var. Dolayısıyla baktığımız zaman tabi bu zamlar enflasyona yansıyacak. Ama doğalgaza, elektriğe, akaryakıta yani üretimin temel girdilerine yapılan bu zamların bir de dolaylı etkileri var. Bu zamlar aynı zamanda şirketlerin üretim maliyetlerini de etkiliyor ve dolayısıyla da bu zamlar tüm sektörlerde fiyat artışlarını, enflasyonu, hayat pahalılığındaki artışı tetikleyecek. O nedenle İstanbul Sanayi Odası yapılan zamlara isyan ediyor. Bu isyanın sebebi işte bu. Daralan ekonomide vergi toplayamayan iktidar, şimdi yaptığı zamlarla milletti adeta haraca bağladı” açıklamasını yaptı.