12 Temmuz’da Ankara Mürted Hava Üssü’ne inin ilk S-400 sevkiyatından 5 gün sonra Beyaz Saray ve Pentagon yönetiminden gelen açıklamalar krizi derinleştirdi. Türkiye’nin üretim ortağı olduğu ve bugüne kadar 1,4 milyar dolar ödeme yaptığı F-35 savaş uçakları programından çıkarılması sadece iki ülkeyi değil NATO’yu da gerdi.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Türkiye’nin F-35 programından çıkarılması konusunda endişe duyduğunu belirterek “Türkiye’nin NATO’ya katkısı ve NATO’nun Türkiye ile iş birliği, F-35’lerden çok daha derin ve kapsamlıdır” dedi. Amerika Birleşik Devletleri’nin Colorado eyaletinde düzenlenen bir güvenlik konferansında konuşan Stoltenberg “Ne tür savunma sistemlerini alacaklarına her bir ülke kendisi karar verir. Fakat NATO için önemli olan şey (bu sistemlerin NATO sistemleriyle) uyumlu çalışıp çalışmamasıdır” şeklinde konuştu. Stoltenberg ayrıca “Türkiye’nin aldığı S-400 sistemleri NATO’nun hava savunma sistemine entegre olmayacak çünkü bunlar bir arada çalışabilir sistemler değil. Zaten Türkiye de böyle bir talepte bulunmadı” dedi. Genel Sekreter, Türkiye’nin sahip olduğu bazı uçak ve radarların NATO sistemi içinde kullanılmaya devam edeceğini vurguladı. Stoltenberg “Türkiye’nin NATO’ya katkısı ve NATO’nun Türkiye ile iş birliği, F-35’lerden çok daha derin ve kapsamlıdır. S-400 meselesini küçümsemiyorum ancak bir NATO müttefiki olarak Türkiye S-400’den çok daha fazlasıdır. Türkiye, IŞİD’le mücadelede anahtar bir müttefiktir. Türkiye ayrıca Balkanlarda, Kosova’da ve Afganistan’da birçok NATO operasyonlarına katkı sağlıyor. Bir NATO müttefiki olarak Türkiye, S-400’den çok daha fazlasıdır. Türkiye NATO’nun hava savunma sisteminin entegre bir parçasıydı, öyle olmaya da devam edecek. Ancak geldiğimiz noktadan dolayı endişeliyim çünkü Türkiye artık F-35 programının bir parçası olmayacak” diye konuştu. Stoltenberg, S-400 ile başlayan anlaşmazlığı çözemedikleri durumda da bunun ittifaka etkisinin minimum olması için çalışacaklarını belirtti.
Beyaz Saray, ilk S-400 sevkiyatından 5 gün sonra önceki gece bir açıklama yaparak Türkiye’nin F35 programından çıkarıldığını bu uçakların Türkiye’ye satışının da askıya alındığını duyurmuştu. Aynı saatlerde ABD Savunma Bakanlığı Pentagon’dan yapılan açıklamada da Türkiye’nin F-35 programından çıkarılması sürecini başlatıldığı açıklanmıştı. Pentagon’da düzenlenen basın toplantısında kararın F-35 programındaki diğer müttefiklerle uyum içinde alındığı da vurgulanmıştı.
SU-35 İÇİN ‘ERDOĞAN KARAR VERECEK’ İDDİASI
ABD ile Türkiye arasındaki krizi fırsata çeviren Rusya’dan yeni bir hamle geldi. Devlet Şirketi Rostec’in genel direktörü Sergey Çemezov “Eğer Türk meslektaşlarımız isterse Su-35 savaş uçaklarının teslimatı hakkında görüşmeye hazırız” dedi. Öte yanda yarı resmi Rus haber sitesi Sputnik bir Türk askeri yetkiliye dayandırdığı haberinde bu konunun gündemde olduğunu iddia etti. İsimsiz askeri kaynak Sputnik’e açıklamasında, Türkiye’nin Rusya’dan Su-35 savaş uçağı satın alıp almayacağını söylemek için erken olduğunu belirtti. Kaynak, söz konusu teklifi, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın değerlendireceğini vurguladı.
TÜRKİYE’YE 9 MİLYAR DOLARA MAL OLDU
Türkiye F-35 programı kapsamında savaş uçağının iniş takımları ve yakıt haznesi dahil olmak üzere yaklaşık 937 parçanın üretiminden sorumluydu. Pentagon bu açığın kapatılması için çalışmaların sürdüğünü belirtti. Pentagon yetkilileri Türkiye’nin F-35 programından çıkarılmasının hem Türkiye’ye hem de programa getireceği maddi kayba da değindi. Yetkililer Türkiye’nin çıkarılmasıyla F-35 programında tedarik zincirindeki değişikliğin maliyetinin 500-600 milyon dolar olacağını söyledi. Pentagon yetkilileri “Türkiye bu kararı sebebiyle iş imkanlarını ve ekonomik fırsatları kaybedecek” dedi. F-35 programının yürürlükte olacağı dönem boyunca bu kaybın 9 milyar doları bulacağı belirtildi. ABD’deki hava üslerinde daha önce eğitim gören Türk pilotların da ABD’yi 31 Temmuz’a kadar terk edeceği, Türk askeri personelinin de bundan böyle F-35 programıyla bağlantılı alanlara erişiminin olmayacağı vurgulandı.
RESMİ AÇIKLAMA BEKLİYORUZ
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir ‘’Türkiye’nin F-35’ten çıkarıldığını resmî olarak bekliyoruz. Türkiye o zamana kadar yükümlülüklerine bağlı kalacaktır. Türkiye zorunlu olmadıkça yabancı ekipman satın almayacak’’ dedi.