Uluslararası Dublin Edebiyat Ödülü, bu yıl ABD’li yazar Emily Ruskovich’e verildi. Ruskovich’in geçen şubat ayında Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanan romanı ‘Idaho’, 100 bin euro’luk para ödülünün de sahibi oldu. Bu tek bir roman için verilen en yüksek meblağda ödül. 2015 yılına kadar Impac Dublin Edebiyat Ödülü adıyla verilen ödülü 2003’te ‘Benim Adım Kırmızı’ ile Orhan Pamuk kazanmıştı.
Dünyanın en önemli edebiyat ödüllerinden olan Uluslararası Dublin Edebiyat Ödülü, 1996 yılından beri her yıl İrlanda’nın başkenti Dublin’de veriliyor. Dublin Şehir Kütüphaneleri ve Dublin Kent Konseyi işbirliğiyle düzenlenen ödül için dünyadaki halk kütüphanelerinin en beğendikleri romanlardan oluşan (bu yıl 141 kitabın dahil olduğu) uzun bir aday listesi oluşturuluyor. ‘Idaho’ yalnızca Belçika, Bruges’deki bir kütüphanenin adayıydı. Son elemeye kalan ve Booker ödülü sahibi George Saunders’in ‘Lincoln in the Bardo’ adlı romanının da dahil olduğu kitaplar arasında ‘Idaho’nun zaferini ilan ederken jüri “Eylem aynı eylem olmaya ve bu eylemdeki ölümcül kötülük, kitabın sonuna kadar çelişik duygular barındırmaya, gizemini korumaya devam ediyor. Empati ve sevgi zulüm ve suçla yan yanadır. Bireysel suç, travma ve acı, sonunda gelen bağışlama ve yarım bilgiyle yaşayabilme yeteneği kadar büyük görünüyor. ‘Idaho’ giderek müzik, şiir, edebiyat ve sanatın iyileştirici ve canlandırıcı gücü hakkında bir başyapıt olmaya doğru evriliyor” yorumunda bulundu. Ruskovich’in de yetiştiği dağlarda geçen ‘Idaho’, ailece ormandaki bir açıklıkta kışlık yakacak olarak kütük keserken, iki kızından küçüğünü keserle öldüren bir anneyi anlatıyor. Ödül jürisi kitabın cinayet romanı olmadığını, açıklanamayacak şeyleri açıklayabilecek psikolojik derinlikleri yavaş yavaş ortaya çıkardığını söyledi.
Guardian gazetesindeki makaleye göre Dublin Edebiyat Ödülü’nü kazandığını haber veren telefonu aldığında Emily Ruskovich, arka bahçesindeki çimenlerde oturmuş bir yaşındaki kızıyla oynuyordu. İlk romanına imza atan 33 yaşındaki çiçeği burnunda yazar, haberi ya yanlış anladığını ya da hayal gördüğünü düşünüp durduğunu söyledi. Ruskovich “Önce hiç konuşmadım, sonra çok büyük sevinç gösterdim ama daha sonra da gerçekten kuşkuya düştüm. Doğrusu, bunun gerçek olduğuna inanamıyordum. Minik kızımla çimenlerin üzerinde sakin sakin vakit geçiriyorduk derken hayatım tamamen değişti” dedi.
Ruskovich, kitabın canalıcı noktası olan cinayetin ailece odun kestikleri sırada yaşadığı esrarengiz bir deneyimden kaynaklandığını belirterek “Her şeyin güzel olduğu, çekirge seslerinin duyulduğu ve ineklerin ağaç kütükleri üzerinde güneşlendiği bir açıklığa geldikten sonra, aniden sanki bu yerin kendine ait bir hafızası varmış ve ben de bu hafızanın içine girmişim gibi derin bir hisse kapılıyor. Burada korkunç bir şeyler olduğunu anlayıverdim. Daha önce hayatımda hiç böyle bir deneyim yaşamamıştım. Başka yerlerde de bazı duygulara kapıldığım olmuştu ama bu bambaşkaydı. Annemle babam, bütün gün hafif bir dalgınlık içindeymiş gibi dolaştığımı söyledi, bana tuhaf bir şeyler olduğu barizmiş. Bu olayın etkisinden kurtulamadım ve böylece bu romanı yazmam, orada olduğunu hayal ettiğim olayı bulup çıkarma süreci oldu” diye konuştu.
Ruskovich Idaho, Panhandle’da, Hoodoo Dağı’nda büyüdü. Ailece bir süre çadırda yaşadılar. Kitabındaki gibi, oralar kırsal bir yerdi ve her sabah okuluna karayolundan bir saatlik yolculuk yaparak gidiyordu. Ruskovich, kitabına adını veren yeri anlatırken, şunları söyledi: “Orası, yeryüzünde kayıp bir köşe gibiydi. Çok güzel yerler ama Idaho’da, benim yetiştiğim yer de dahil olmak üzere pek çok tekinsiz cepcik olduğunu düşünüyorum. Büyüdüğüm yer harikulade bir yerdi, capcanlı ve çarpıcı… ama ailemin sevgi dolu arazisinin dört bir yanı, zehir cepcikleriyle, kaba, tehlikeli insanlarla doluydu. İyi insanlar da vardı ama pek çok kere soyulduk. Şimdi düşünüyorum da, bir çocuğun yetişmesi için biraz fazla korkutucu bir yerdi.”
Ruskovich ödül için ise “Kazandığım ödül o kadar büyük bir para ki! Tek bir romana bu kadar büyük bir ödül verildiğine inanamıyorum. Bu parayla ne yapacağımı tam olarak bilmiyorum ama artık, eninde sonunda yazarlığım için kazançlı olacak seçimler yapabileceğimi düşünüyorum. Dünya piyasasına bir kitap çıkarmış olmak ve okuyucularımın olması hayatımın en büyük onuru” yorumunu yaptı.
YARATICI YAZARLIK DERSİ VERİYOR
Emily Ruskovich, Kuzey Idaho’da, Hoodoo dağlarında büyüdü. Montana Üniversitesi’nden mezun oldu. Kanada’daki New Brunswick Üniversitesi’nde İngiliz Edebiyatı dalında, Iowa Üniversitesi’nde yaratıcı yazarlık dalında yüksek lisans yaptı. Yazı ve öyküleri Zoetrope, Virginia Quarterly Review, One Story, New York Times, Paris Review ve Lithub’da yayımlandı. ‘Owl’ (Baykuş) adlı öyküsüyle 2015 O’Henry ödülünü kazandı. Emily Ruskovich, Boise State University’de yaratıcı yazarlık dersleri veriyor.