Tekstil Endüstrisinin Yan Etkileri
Dünyada artan nüfus ile beraber ihtiyaçlarımız da bir o kadar büyüdü. Buna bağlı olarak endüstriyel firmalar da ürünlere olan talepleri karşılamak için üretimini arttırdı ve çeşitlendirdi. Bunlardan bir tanesi ise tekstil endüstrisi. Gelişen dikim teknolojisi ve tasarıma verilen önem ile günümüzde birçok farklı firmanın farklı tasarımlarını mağazalarda kolayca bulabiliyoruz. Elbette tekstil endüstrisinin ekonomiye ve istihdama sağladığı katkılar yadsınamaz bir gerçek fakat çevreye verdiği zararlar da bir o kadar göz ardı edilemeyecek kadar önemli.
Dünyada her yıl 80 milyar kıyafet kullanılıyor ve gün geçtikçe yeni üretilen kıyafetleri alarak bu sayıyı arttırıyoruz. Bir pantolon yaklaşık olarak 350 ml kimyasal tüketiyor. Bir t-shirt ortalama 4 kg petrol kullanıyor ve üretiminde 2500 litrelik bir suyu kirletebilecek bir güce sahip. Kaynaklarımız sınırsız değil ve her geçen gün giderek azalıyor. Çevremizi maalesef çok hızlı kirletiyoruz. Tekstil endüstri de bu değirmene maalesef hızlı bir şekilde su taşıyor. Fakat bireysel olarak alabileceğimiz önlemlerle bu gidişe bir dur diyebiliriz.
Özellikle Sıfır Atık (Zero Waste) hareketinin yaygınlaşması ile beraber insanlar elindeki kaynakları daha iyi değerlendirmeye ve hızlı bir şekilde geri dönüştürmeye başladı. Sıfır atığın temelindeki azalt (reduce) ve yeniden kullan (reuse) felsefesi ile beraber insanlar ellerindeki ürünleri yenileyerek ya da tamir ederek tekrardan kullanıma sokuyor. Tabii ki tekstil ürünleri de bu olaydan nasibini almadı değil. Giderek artan farkındalık ile beraber yükselişte olan ikinci el piyasası da bunun en önemli işareti. Büyük firmaların yanında farklı sivil toplum kuruluşlarının da katkısı büyük.
Yapılan Çalışmalar
İsveç merkezli H&M firmasının Kıyafet Toplama Programı sürdürülebilir bir moda geleceği adına başlatmış olduğu bir çalışma. Şu ana kadar 17,771 ton tekstil ürünü toplanmış ve 3 kategoriye göre ayrılmış. Giyilebilecek durumda olanlar ikinci el mağazalarında tekrardan piyasaya kazandırılıyor. Kullanılabilecek durumda olanlar temizlik bezi gibi amaçlarla geri dönüştürülüyor, arta kalan kumaşlar ise tekrardan tekstil ipliği haline getirilip ısı yalıtım malzemesi gibi farklı amaçlar için kullanılıyor. Firmanın hedefi hem sürdürülebilir bir gelecek oluşturmak hem de kullanıcılarda çevre bilinci farkındalığını arttırmak. Ayrıca dönüştürülen tekstil ürünleri için ise sizlere bir sonraki alışverişte kullanabilecek olan indirim kuponu da veriyor. Modada geri dönüşüm adıyla başlattıkları projede Türkiye için Kıyafet Toplama Programı’nı harekete geçiren H&M sürdürülebilir bir moda geleceğini amaçlıyor. Bu programda giysiler öncelikle toplanıp sınıflandırılıyor ve daha sonrasında bu sınıflandırmaya göre kendilerine uygun aşamaya yönlendiriliyor.
Bu program kısaca 3 aşamadan oluşuyor. Bu aşamalar:
*Yeniden Giy
Tekrar giyilebilecek kıyafetlerin atığa dönüşmesini engellemek amacıyla oluşturulmuş bir adımdır. Bu adımdaki ürünler sıfır atığa uygun bir biçimde atık üretimini azaltmak için kullanılmaya devam ederler.
*Tekrar Kullan
Artık kullanımına imkan olmayan giysiler ayrıştırılarak yeni ürünlere dönüştürülür. Bu şekilde de kullanım yeterliliğini kaybetmiş ürünler atık olmadan tekrar kullanıma kazandırılırlar.
*Geri Dönüştür
H&M’in yayınladığı mesaj aşağıdaki şekilde:
“Kullanmadığınız giysilerinizi içeren poşetinizi size en yakın mağazadaki geri dönüşüm kutusuna bırakın. Markası ve durumu fark etmeksizin, teki kayıp çoraplar, eskimiş tişörtler ve eski çarşaflar dahil olmak üzere her türlü tekstil ürünü kabul edilir. Ürünler en yakın geri dönüşüm tesisine gönderilir ve elle ayrılır. Bıraktığınız her bir tekstil ürünü torbası için, bir sonraki heyecan verici alışverişinizde kullanabileceğiniz bir indirim kuponu alma hakkına sahip olursunuz.”
UFF ise Finlandiya merkezli bir insani yardım örgütü. Finlandiya içerisinde yüzlerce toplama kutuları var ve 2016 yılında toplam 14 milyon kilo kıyafet geri kazandırılmış. Ayrıca Helsinki ve çevresinde 15’e yakın mağazası ile geri kazandırılan kıyafetlerin bir kısmı satılıyor, elde edilen gelirler ve geri kalan kıyafetler ise Sahra Altı Afrikasına destek amaçlı gönderiliyor. Amaçları hem sürdürülebilir bir çevre oluşturmak hem de imkanları olmayan bu insanlara destek vermek.
Macaristan’da ise 60 mağazasıyla işleyen Hada mağazası ikinci el kıyafet sektöründe alanın önde geleni. Marketin üçte birini kontrol eden Hada, yalnızca geri kullanım ve geri dönüşüm ile farkındalık yaratmıyor, Macaristan genelindeki 60 mağazasıyla beraber 155 yeni iş alanı ve 900 kişi istihdamı da sağlayarak ekonomik olarak katkıda bulunuyor.
Ülkemizde ise Türk Kızılayı gibi kuruluşlar kıyafet toplama kutuları ile aynı şekilde eski ve kullanılmayan ikinci el kıyafetleri topluyor ve ihtiyaç sahiplerine destekte bulunuyor. Bunun yanı sıra ikinci el kıyafet alacak tüketiciler için ise ikinci el kıyafet mağazaları mevcut. Sizler de çevremizi korumak ve gelecek nesillere daha güzel bir gelecek bırakmak için katkıda bulunabilirsiniz.
Dünyamız süratle kirleniyor. Gelecek nesillere temiz bir Dünya bırakalım!
Yonca ORTAN 04 Kas 2018
Bu köşe yazısı Türkiye’nin en genç gazetelerinden Yeni Birlik‘te yazılmıştır. Eğer köşe yazarının yazısıyla ilgili düşüncelerinizi paylaşmak istiyorsanız aşağıdaki yorum kısmından yazabilirsiniz.
Yeni Birlik Gazetesi’ni Gazete Bayilerinden Temin Edebilirsiniz.