LÖSEV’in Tarihçesi:
Geçmişten Günümüze Kanserle Mücadele Lösemi, insanlık tarihinde kanserle mücadelede önemli bir dönüm noktasını temsil eden bir hastalıktır. Kanser türleri içinde özellikle kan kanseri olarak bilinen lösemi, tıbbi ilerlemeler ve araştırmalar sayesinde anlayışımızın ve tedavi seçeneklerinin gelişmesine büyük katkılarda bulunmuştur. Lösemi Hastalığının İlk Tanısı Lösemi, kan hücreleri ve kemik iliğinin aşırı üretimi ile karakterize bir kan kanseri türüdür. Lösemi hastalığı, vücudu savunmasız bırakan birçok tehlikeli semptomla birlikte gelir. Lösemi hastalığının ilk tanısı, 19. yüzyılın ortalarına dayanmaktadır. İlk olarak 1845 yılında Rudolf Virchow tarafından tanımlandı ve “lösemie” terimi kullanıldı. Bu hastalığın tanısı, hastaların kanlarının normalden daha fazla beyaz kan hücresi içerdiğini gösteren laboratuvar testleri ile konulmaktadır. İlk başlarda lösemi hakkında çok az bilgi bulunuyordu ve tedavisi imkansız gibi görünüyordu.
Tanı ve Tedavi Yöntemlerinin Gelişimi
Lösemi hastalığının tarihindeki en önemli dönüm noktalardan biri, 20. yüzyılın ortalarında kemoterapi ve radyoterapinin geliştirilmesiydi. İlk kez kemoterapinin lösemi tedavisinde kullanılması, hastalığın kontrol altına alınmasında büyük bir adım oldu. Ayrıca, kemik iliği nakli ve kemik iliği kök hücre tedavisi, lösemi hastalarının hayatta kalma şansını artırmada önemli bir rol oynamıştır. Lösemi, kan hücrelerinin ve kemik iliğinin anormal bir şekilde büyüdüğü ve geliştiği bir kanser türüdür Aynı zamanda bu durum normal kan hücrelerinin yerini anormal hücrelerin almasına neden olur. Lösemi, akut veya kronik olarak iki ana kategoriye ayrılır ve her biri farklı semptomlarla kendini gösterebilir. Hastalığın ilk tanısı, türüne ve evresine bağlı olarak değişebilir.
Akut Lösemiler
Akut lösemide, sürekli kan hücresi artışı yaşanmaktadır ve sonuçta sağlıklı-normal kan hücrelerinden sayıca daha fazla hale gelmektedir. Bu normal hücreler diğer organlara da yayılarak, organı fonksiyonlarını yapamaz hale getirebilir. Akut lösemilerin sınıflandırılması temel olarak olgunlaşmayan hücrelerin tipleri esas alınarak yapılır:
- Akut Lenfoid Lösemi (ALL): Normalde lenfosit adı verilen olgun kan hücresi tipine dönüşmesi gereken lenfoblast isimli olgunlaşmamış kan hücrelerin artması ile karakterizedir. ALL, en sık gözlenen çocukluk çağı kanseridir ve 15 yaş altındaki çocuklarda gözlenen lösemilerin %80’ni ALL’dir. Bazen yetişkinlerde de görülebilmekle birlikte, 50 yaşın üzerinde ALL son derece nadirdir.
- Akut Myeloid Lösemi (AML): Myeloblast adı verilen ve normal kan hücrelerine (kırmızı kan hücrelerine, trombositlere) dönüşmesi gereken hücrelerin çoğalma bozukluğu olarak ortaya çıkar. Anemi (kansızlık – kırmızı kan hücresi üretiminde azalma) ve sık enfeksiyona yakalanma (beyaz kan hücresi üretiminde azalma) durumu gibi bulgularla kendini gösterebilir. Ergenlik çağında ve 20’li yaşlarda saptanan lösemilerin %50’sini, yetişkinlerdeki lösemilerin de %20’sini AML oluşturur.
Kronik Lösemiler
Kronik lösemi, görünüşte olgun ancak normal olgun kan hücrelerinin yaptıklarını yapamayan kan hücrelerinin aşırı üretimi ile karakterizedir. Kronik lösemi daha yavaş ilerler ve sonuçları daha az dramatiktir. Temel olarak iki alt grubu vardır:
- Kronik Lenfoid Lösemi (KLL): Olgun görünüşe sahip lenfositlerin kemik iliğinde aşırı üretimi ile kendini gösterir. Bu anormal hücreler tam olarak olgunlaşmış normal lenfositler gibi görülürler, ancak normal lenfositler gibi vücudumuzu enfeksiyonlara karşı koruyamazlar. KLL’de, kanser hücreleri kemik iliğinde, kanda ve lenf nodlarında bulunurlar ve lenf düğümlerinde şişmeler meydana gelir. KLL tüm lösemilerin %30’unu oluşturur. 3/8 yaşın altında nadiren görülürler, ancak görülme sıklığı yaşla birlikte artar ve en sık olarak 60-70 yaş arasında gözlenir.
- Saçlı (Hairy) hücreli lösemi: lenfosit kaynaklı bir kronik lösemidir ancak KLL’den farklıdır. KLL’den farklı olarak, saçlı hücreli lösemi ilaç tedavisi ile sıklıkla tedavi edilebilmektedir.
- Kronik Myeloid Lösemi (KML): Bu lösemi, olgun görünüşlü ancak fonksiyon kaybı bulunan myeloid hücrelerin (beyaz kan hücreleri gibi) aşırı üretimi ile kendini gösterir. Bu aşırı üretim hiç normal hücre kalmayana kadar devam eder. KML, yetişkinlerde gözlenen lösemilerin %20-30’unu oluşturur ve 25-60 yaşları arasında gözlenir. Bazı hastalarda kemik iliği nakli ile bu hastalık tedavi edilebilir.
Genel olarak lösemiler tüm kanserlerin %2 sini oluştururlar. Erkeklerde lösemi daha sık gözlenmektedir. Ayrıca beyaz ırkta da daha sıktır. Yetişkinlerde lösemi tanısı konma sıklığı çocuklardan 10 kat daha fazladır ve risk yaşla birlikte artar. Çocuklar arasında ise 4 yaş altında daha sık gözlenir. Löseminin kısmen de olsa ailevi olabileceğine dair bulgular vardır; özellikle KLL gibi belirli türlerinde, bazı ailelerde yoğunlaşma gözlenmektedir.
Kemik İliği Nakli
Çocukluk çağı lösemilerinde esas olan ilaçla tedavidir. Toplam 3-3.5 yıl süren kemoterapi sonunda %85’lere varan oranda tamamen iyileşme sağlanır. Tedaviye cevap alınamayan vakalarda ve bazı özel durumlarda %5-10 oranında kemik iliği nakli uygulanabilir. Lösemi hastalığının ilk tanısı koymak için bir dizi test ve tanı yöntemi kullanılır. Kan testleri, hastanın kanındaki anormal hücreleri ve hücre sayılarını belirlemek için kullanılır. Kemik iliği biyopsisi, kemik iliğinin doğrudan incelenmesini sağlar ve anormal hücrelerin varlığını doğrulamak için kullanılır. Görüntüleme testleri, löseminin vücutta nasıl yayıldığını değerlendirmek için kullanılır.
Tedavinin Esasları
Kemik iliği naklinde temel prensip, kan hücrelerinin yapımını sağlayan ana-kök hücrelerin sağlam bireylerden (verici-donör) alınarak lösemi hastasına verilmesidir. Böylece normal kan yapımı sağlanmış olur. Toplumsal Bilinç ve Lösemi Lösemi hastalığının tarihindeki bir diğer önemli gelişme, toplumsal bilincin artmasıdır. Lösemi ve kanserle ilgili farkındalık kampanyaları, bağış organizasyonları ve araştırma fonları, hastalığın tedavi ve araştırma alanlarında ilerlemeler kaydedilmesine yardımcı olmuştur. LÖSEV gibi kuruluşlar, lösemi ve kanserle mücadelede toplumsal destek sağlama misyonunu üstlenmişlerdir. Lösemi hastalığının tarihçesi, kanserle mücadeledeki ilerlemelerin bir öyküsünü sunmaktadır. İlk tanısından bu yana, lösemi hastalığına dair bilgi ve tedavi yöntemleri önemli ölçüde gelişmiştir. Ancak, bu hastalık hala ciddi bir tehdit oluşturmakta ve sürekli araştırma ve toplumsal desteğe ihtiyaç duymaktadır. Lösemi ve kanserle mücadelede atılan adımlar, diğer kanser türlerinin tedavisi ve önlenmesi konusunda da yol gösterici olmuştur.
LÖSEV’in Amaçları
LÖSEV’in temel amacı, lösemi ve kanser tanısı almış çocuklara ve ailelerine psikososyal destek sağlamaktır. Vakıf, aynı zamanda şu amaçları da gütmektedir:
• Tedavi Desteği: LÖSEV, hastaların tedavi sürecinde maddi destek sağlar. Bu, ilaçlar, laboratuvar testleri ve diğer tedavi maliyetlerini kapsar.
• Eğitim ve Bilinçlendirme: LÖSEV, kanserle mücadelede farkındalık yaratmak ve toplumu eğitmek için seminerler, etkinlikler ve bilgilendirme kampanyaları düzenler.
• Konaklama ve Yemek Desteği: LÖSEV, uzak şehirlerden gelen ailelere, çocuklarının tedavi gördüğü hastanelerde konaklama ve yemek desteği sağlar.
• Psikososyal Destek: LÖSEV, çocuklara ve ailelerine psikologlar, sosyal hizmet uzmanları ve danışmanlar aracılığıyla duygusal destek sunar.
LÖSEV’in Faaliyetleri
LÖSEV, çeşitli faaliyetler ve projeler yoluyla amacını gerçekleştirmektedir. Bunlar arasında şunlar bulunmaktadır:
1. Onkoloji Merkezi: LÖSEV, İstanbul’da LÖSANTE Onkoloji Merkezi’ni kurarak kanser tedavisi alanında uzmanlık sağlar.
2. Lösemili Çocuklara Eğitim: Vakıf, lösemili çocuklar için eğitim programları sunar ve okul öncesi eğitimden üniversite eğitimine kadar geniş bir yelpazede destek sağlar.
3. Aile Destek Merkezleri: LÖSEV, Türkiye’nin dört bir yanında aile destek merkezleri kurar ve ailelere rehberlik eder.
4. LÖSEV Sosyal Tesisleri: LÖSEV, hastalar ve aileleri için dinlenme ve konaklama imkanı sunan sosyal tesisler işletir.
LÖSEV’in Başarıları
LÖSEV, kurulduğu günden bu yana çocuk kanseri ve lösemi hastalarına önemli destekler sağlamış ve birçok başarıya imza atmıştır. Vakıf, sağladığı tedavi desteği ve eğitim programları ile birçok çocuğun hayatını kurtarmış ve onların geleceğini parlak bir şekilde şekillendirmiştir. Lösev, Lösemili çocuklar ve kanser hastaları için daha iyi bir geleceğe ulaşmak amacıyla çalışmalarını sürdürmektedir. LÖSEV, Türkiye’deki lösemi ve kanser hastaları ve aileleri için umut kaynağıdır. Vakfın, yıllardır verdiği mücadele, çocuklara ve ailelerine destek sağlama konusundaki kararlılığı ve etkili çalışmaları, onu Türkiye’nin önde gelen sivil toplum kuruluşlarından biri haline getirmiştir. LÖSEV’in başarıları, bu vakfın toplumun daha iyi bir geleceği için ne kadar önemli bir rol oynadığını göstermektedir.
Prof. Dr. Üstün Ezer: Kanserle Mücadeledeki Önder
Prof. Dr. Üstün Ezer, Türkiye’de kanserle mücadeledeki öncü isimlerden biri olarak kabul edilen bir tıp doktoru ve hayırseverdir. Kendisi, LÖSEV (Lösemili Çocuklar Vakfı) gibi önemli bir kuruluşun kurucu lideri olarak kanser ve lösemi (kan kanseri) hastaları için umut kaynağı olmuştur. Prof. Dr. Üstün Ezer’in biyografisi ile kanserle mücadeledeki çalışmalarını el alalım:
Prof. Dr. Üstün Ezer’in Kısa Biyografisi
Üstün Ezer, 1958 yılında Kayseri’de doğmuş ve eğitim hayatına Ankara’da başlamıştır. İlk, orta ve lise öğrenimlerini tamamladıktan sonra Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde eğitimine devam etmiştir. Tıp eğitimini tamamladıktan sonra Kastamonu’da mecburi hizmet ve Kırklareli’nde askerlik görevi yapmıştır. Diyarbakır’da üç yıl boyunca çocuk sağlığı ve hastalıkları alanında proje yürütmüştür. Ailesi Hatay ve Tekirdağ kökenli olmasına rağmen Üstün Ezer, herkesin insan olduğu inancına sahip bir kişidir. Bu nedenle, onun için memleket, din, dil, ırk veya mezhep ayrımı yapmak önemli değildir. Bu görüşü, LÖSEV’in “Önce İnsan” ilkesi ile paraleldir. 1990’larda Dr. Ezer, daha sonra dünyayı değiştirecek bir fikrin kıvılcımını çakacak bir ikilemle karşı karşıya kaldı. Lösemi teşhisi konmuş dört yaşında bir hastası vardı, ancak hastalığın ciddiyetine ve tedavinin aciliyetine rağmen küçük çocuk ve büyükbabası randevularına gelmiyordu. Şaşkına dönen Dr. Ezer, küçük çocuğu aramak için köyüne gitti. Sonunda çocuğun büyükbabasını buldu ve Dr. Ezer’e hastanedeki dört günlük tedavinin ailesini geçindirmeye yetecek 12 Lirayı (3 Dolar) ya da dört tam günlük gelirini kaybetmek anlamına geleceğini söyledi. Dr. Ezer, torununu tedavi için hastaneye her getirdiğinde ona 15 Lira (3,75 $) vereceğine söz verdi. Sonraki üç yıl boyunca, genç çocuk iyileşene kadar tedavi için hastaneye geldi. Küçük çocuğun durumunun yaygın bir sorun olduğunu fark eden Dr. Ezer, sadece kendi hastalarına değil, tüm lösemili çocuklara hizmet sağlamaya çalıştı. LÖSEV, lösemili ve kronik kan hastalığı olan çocuklara ücretsiz, hayat kurtaran tedavilere ve güçlü, bütünsel bir destek sistemine erişim sağlamak amacıyla 1998 yılında kuruldu. Vakıf, 2000 yılında Türkiye’nin ilk çocuk hematoloji hastanesi olan LOSANTE Çocuk Hastanesi’ni kurdu. 2016 yılında ismi LÖSANTE Çocuk ve Yetişkin Hastanesi olarak değiştirilen hastane, her yaştan hastaya kucak açıyor. Hastane, Ankara’daki yeni kampüsünde 80 farklı tıbbi uzmanlık alanında hizmet vermektedir.
KAYNAKÇA
• LÖSEV | Lösemili Çocuklar Vakfı. https://www.losev.org.tr/v6. Erişim 29 Ekim 2023.
• Dr. Üstün Ezer. http://www.ustunezer.com/. Erişim 30 Ekim 2023. • Dr. Üstün Ezer, LÖSEV • World of Children Health Award. https://worldofchildren.org/honoree/ustunezer/. (https://worldofchildren.org/honoree/ustun-ezer) Erişim 29 Ekim 2023.
• “LÖSEV: Bir Umut Kaynağı” – Sabah Gazetesi: https://www.sabah.com.tr/egitim/2019/02/21/losev-birumut-kaynagi (https://www.sabah.com.tr/egitim/2019/02/21/losev-bir-umut-kaynagi)
• “LÖSEV: Türkiye’nin Kanserle Mücadeledeki Umut Işığı” – Anadolu Ajansı: https://www.aa.com.tr/tr/analiz/losev-turkiyenin-kanserle-mucadeledeki-umut-isigi/2142904 (https://www.aa.com.tr/tr/analiz/losev-turkiyenin-kanserle-mucadeledeki-umut-isigi/2142904)
• “Lösemili Çocuklar ve Kanserle Mücadele” – LÖSEV Broşürü
• “Prof. Dr. Üstün Ezer ve LÖSEV: Kanserle Mücadelede Umudu Büyüten İsim” – Haberler.com: https://www.haberler.com/prof-dr-ustun-ezer-ve-losev-kanserle-mucadelede-15833529-haberi/ (https://www.haberler.com/prof-dr-ustun-ezer-ve-losev-kanserle-mucadelede-15833529-haberi)
• “Löseminin Tarihçesi” – Amerikan Kanser Derneği: https://www.cancer.org/cancer/leukemia/about/history.html (https://www.cancer.org/cancer/leukemia/about/history.html)
• “Lösemi: Bir İlerleme Hikayesi” – Ulusal Biyoteknoloji Bilgi Merkezi: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4220599/ (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4220599)
• “Lösemi Tedavisinin Tarihçesi” – Leukemia & Lymphoma Society: https://www.lls.org/leukemia/history-ofleukemia-treatment (https://www.lls.org/leukemia/history-of-leukemia-treatment)
• Lösemili Çocuklar Haftası 2-8 Kasım. https://web.archive.org/web/20211008074807/https://cukurcadh.saglik.gov.tr/TR,391973/losemilicocuklar-haftasi-2-8-kasim.html. (https://web.archive.org/web/20211008074807/https://cukurcadh.saglik.gov.tr/TR,391973/losemilicocuklar-haftasi-2-8-kasim.html.) Erişim 29 Ekim 2023.
• Lösemi haftası ve Lösemi haftası etkinliklerinin tüm insanlığa katkıları. https://losemi.net/losemi-haftasi. Erişim 30 Ekim 2023.
Yazar: Umut ÇETİNBAŞ
Diğer yazılar için TIKLAYINIZ
Instagram, LinkedIn