Böylece New York, bir kez daha bir ABD kentinde bugüne kadar kültür sanat için en büyük finansmanı tahsis etmiş oldu. Ayrıca iki yıl önce açıklanan kapsamlı bir kültürel plan olan “CreateNYC” Eylem Planı’nı da genişletmişler. Kent yönetimiyle ilişkileri sağlamlaştırmak, “ekonomik kriz” ile mücadele etmek, devlet okullarında sanat eğitimi programlamasını geliştirmek gibi hedefler de eylem planına dahil olmuş.
20 milyon nüfuslu New York’un kültür bütçesi ilk bakışta yüksek gibi görünse de 16 milyon nüfuslu İstanbul’un 24 milyar liralık 2019 bütçesi içinde kültüre ayrılan para 1 milyar civarı. Yani 180 milyon dolara karşılık geliyor. Bir dünya kenti olan, tarihsel, kültürel ve coğrafi olarak New York’tan daha ayrıcalıklı İstanbul’un kültürel bütçesi az değil. Ancak bütçede Dinlenme, Kültür ve Din Hizmetleri aynı başlık altında yer alıyor. Üstelik İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı Kültür A.Ş.’nin bütçesinin bugüne kadar iyi yönetilmediğini biliyoruz. 2010 yılında İstanbul’un Avrupa Kültür Başkenti olduğu dönemi düşünelim, kente nasıl bir kültür yatırımı yapıldı, aklımızda kalan bir proje var mı? Yeni Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu artık bu bütçenin verimli kullanılacağını söylüyor. Anladığımız kadarıyla kentin kültür sanat yaşamının şekillendirilmesi konusunda öncelikle bir Kent Kültür Sanat Meclisi kurma konusunda çalışmalar sürüyor. Belediyedeki yönetici kadroların değişmesi de farklılık yaratacaktır kuşkusuz. AKP döneminde İmam Hatip okulu mezunu yöneticilerle kültür yaşamının zayıflatıldığını; evrensel ve seküler düşünmeyen; opera, bale, tiyatro ve çağdaş plastik sanatlara kapalı, sadece geleneksel el sanatlarına değer verenlerin kafasıyla yol kat edilmediğini, tersine geriye gidildiğini gördük.
Dünyanın büyük kentlerinde kamu kaynakları ile özel kaynaklardan kültüre büyük miktarda para harcanmasına karşın, bu harcamaların etkisi ve kapsamı ile ilgili bilgiler kısıtlıydı. 2017 yılında yayınlanan “Dünya Kentleri Kültür Finans Raporu” bu alanda ilk karşılaştırmalı analizleri ortaya koyması açısından önem taşıyor. Dünya Kentleri Kültür Forumu’na üye olan Amsterdam, Brüksel, İstanbul, Londra, Los Angeles, Moskova, New York, Paris, San Francisco, Seul, Şangay, Shenzen, Stockholm, Sidney, Tokyo ve Toronto’daki kültürel yatırımları gösteriyor.
Rapora göre:
Doğrudan kamu kültürüne ayrılan fonların yüzde 60’ından fazlası yerel yönetimler tarafından sağlanıyor.
ABD kentlerindeki kültürel finansmana özel sektör hakim. Diğer ülkelerde Tokyo haricinde özel kaynaklardan yüzde 19’dan fazla bir oranda beslenen yok.
Çin’deki kentler daha yeni ve daha ticari kültürel formlara, özellikle de yaratıcı endüstrilere yatırım yapmaya öncelik veriyor.
ABD ve Birleşik Krallık’ta kültür alanına özel sermaye hükmediyor. Bunların bir kısmı Asya bağlantılı.
Vergi indirimleri ve mali teşvikler gibi dolaylı kamu fonları önem kazanıyor. Kentlerin de bu eğilimi yakalama ve etkisini ölçme konusunda daha iyi olmaları gerekiyor.
Bu konuya başka yazılarda da değinmeye devam edeceğiz.
İlgili Kent bütçelerinde kültürün yeri haberiyle ilgili sizde görüşlerinizi yazarak gündeme dahil olabilirsiniz.