Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB) rezervlerine ilişkin İngiltere merkezli Financial Times gazetesi yeni bir iddiayı ortaya koydu. Gazete Merkez’in kısa vadeli borç stoklarıyla rezervlerini arttırdığını öne sürdü. Gazetenin manşetten verdiği habere göre, TCMB Nisan ayı başında net döviz rezervini 28.1 milyar dolar olarak açıklamıştı. Bazı yatırımcılara göre bu seviyenin de yetersiz olduğunu yazan FT’deki haberde “Kendi hesaplamalarımız, rezervlerin 25 Mart’tan bu yana alışılmadık bir hızla artan kısa vadeli dış borçlanma ve swap işlemleriyle desteklendiğini gösteriyor. Bu swap işlemleri dışarıda tutulduğunda net rezervlerin 16 milyar doların altında olduğu gözüküyor” denildi. Analistlerin endişeli olduğunu vurgulayan baskıda, Türkiye’nin olası bir krize karşı finansal savunmasının yeterli olmadığının da altı çizildi. Konuyu TCMB’ye sorduklarını da aktaran gazete “Merkez Bankası gönderdiği yazılı cevaplarda ilk kez döviz rezervlerinin swap işlemlerinden etkilenmiş olabileceğini ifade etti. Ancak bu işlemlerin tamamen uluslararası normlara uygun bir şekilde yapıldığını da vurguladı” dediklerini aktardı. İsmini vermek istemeyen eski bir üst düzey TCMB yöneticisi, rezerve eklenen bu kaynakların kazanılmayıp borç alınan paralar olduğunu söyleyerek “Bu Merkez Bankası rezervlerini artırmanın geleneksel bir yolu değildir” ifadelerini kullandı. Bu gelişmelerin ve haberin ardından Dolar/TL geçtiğimiz günlerde 5.8290’ın üzerini test ettikten sonra önceki gün dünyadaki gelişmeler ve Ekrem İmamoğlu’na mazbatanın verilmesiyle birlikte 5.7100’a kadar geriledi. Ancak kur bu seviyelerde kalıcı olamadı ve dün yüzde 2’nin üzerinde yükselerek 5.85’i gördü. Bu 23 Ekim 2018’den beri en yüksek seviye olarak kayıtlara geçti.
Türkiye piyasalarında yaklaşık iki haftadır satış baskısına neden olan İstanbul seçimlerine ilişkin belirsizliğin ortadan kalkacağı algısı, ABD ile ilişkilerde kötümser beklentilerin nispeten azalması ve Çin’den gelen pozitif verilerle kur salı günü sert gerilemişti. TL benzer para birimlerinden pozitif ayrışırken, BIST 100 endeksi yüzde 1.44 yükseldi. Tahvil bono piyasalarında 10 yıllık tahvil getirisi 124 baz puan gerilerken, CDS ve eurobond getirileri de düştü. Ancak bu hareket kısa süreli oldu ve dün TL varlıklar sert satış baskısıyla karşılaştı.
YERLİ BANKALARLA DOLAR/TL TAKASI
Financial Times makalesinin belki de en çarpıcı yanı swaplar çıkarıldıktan sonra TCMB’nin net rezervlerinin kalan miktarı. Yerli bankalara lira vererek dolar alan TCMB anlatılan habere göre, swap hareketi yapmış görülüyor. Takas usulü ile değişim yapan Merkez’in bu hamlesi karşısında yabancı analistler “Türkiye’nin cephaneliğinin kısa vadeli borçlanmayla doluymuş gibi gösterildiğini söylüyor” açıklamasını yapıyor. Mavi çizgi TCMB net yabancı varlıklarını gösterirken, pembe çizgi swap borçlanması çıkarıldıktan sonra kalan net rezervleri işaret ediyor. Grafiğin içindeki okla gözüken yazıda ise o noktada TCMB’nin swap kullanımı burada hızlanıyor diyor.
ALINAN BU ÖNLEM GEÇİCİ
2008 krizinden sonra bütün büyük merkez bankaları dahil, ekonomi için swapları kullandılar. Yani bunu yapan ilk TCMB değil. Üstelik o kriz zamanları çok ciddi merkez bankalarının ve bankacılık sistemlerinin rezervleri, kur ve faiz riskleri çok ciddi boyutlara çıkmıştı. Yani acil zamanlarda bu tür yöntemlerin bazen bir miktar aşırıya kaçacak şekilde bile olsa kullanılması gayet meşru. Sorun bunun acil ve kısa dönemlerde kullanılabilecek geçici bir önlem olduğunu ve uzun dönemde bunlara güvenmemek gerektiğini unutmakta olabilir.