Bu hafta Amerika Merkez Bankası (FED) kararıyla birlikte 5.40 kadar gerileyen kur, yönünü yeninden yükselişe çevirdi. Kur aynı gün içinde 5.48’e ulaşarak tüm kayıplarını geri aldı. Öte yandan dün kurun fitili yeniden ateşlendi. S-400 geriliminin ardından ABD Başkanı Trump’ın Golan Tepeleri çıkışıyla artan risk algısı TL’yi baskı altında bıraktı. Dolar/TL Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamaları sonrası 5.75 seviyelerinde seyreden dolar gecenin ilerleyen saatlerinde 5.84’e kadar yüksedi. Böylece ocak ayından bu yana en yüksek seviyesini görmüş oldu. Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi de 103.755 puandan 100 binini altına düştü. Türkiye’ye F-35 teslimatlarının askıya alınabileceği haberiyle dün yükselişe geçerek günü 5.46’nın hemen üzerinde tamamlamıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Amerika Başkanı’nın Golan Tepeleri’yle ilgili talihsiz açıklaması bölgeyi yeni bir krizin, yeni bir gerilimin eşiğine getirmiştir. Golan Tepeleri’nin işgalinin meşrulaştırılmasına asla izin vermeyiz” diye konuştu. Bankacılar, S-400 kaynaklı endişelerin sürdüğü bir ortamda Golan Tepeleri’ne yönelik egemenlik tartışmalarını ABD ile ilişkileri daha kötü bir noktaya götürebilecek yeni bir gelişme olarak yorumluyor. Ayrıca Merkez Bankası verilerine göre, yerli ve yabancıların dolar mevduatlarında da artış görüldü. Seçim öncesinde dolara koşan vatandaş, neredeyse Eylül’den bu yana 25 milyar dolar aldı. 7 Eylül 2018 haftası yerli döviz hesapları 150.9 milyar dolardan 15 Mart 2019 haftası 25 milyar dolar artışla 175.9 milyar dolara yükseldi. Dolar rekor kırması ile bozdurulan dövizden daha fazlası alındı. Döviz rekor kırmadan önce yerlilerin döviz hesapları 16 Şubat 2018’de en yüksek 170.4 milyar dolardı. Şimdi 175.9 milyar dolar oldu.
ABD İLE ANLAŞMAZLIK YENİ PAPAZ KRİZİ OLARAK DEĞERLENDİRİLİYOR
Türkiye ile ABD arasında yaşanan gerilimin en önemli nedenlerinin başında Türkiye’nin Rusya’dan alacağı S-400 hava savunma füzeleri geliyor. ABD, Türkiye’nin S-400’leri almasına karşı çıkıyor. ABD Dışişleri Bakanlığı geçen günlerde yaptığı açıklamada Türkiye’nin bu füzeleri alması durumunda Amerikan yaptırımları ile karşı karşıya kalacağını açıkladı. Öte yandan ABD S-400 füzelerinin alınması halinde Türkiye’ye F-35 savaş uçaklarının teslim etmeyeceğinin sinyallerini veriyor. Ankara ise bu kararından geri adım atmıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan konu hakkında yaptığı açıklamada S-400 kararından dönüş olmayacağını belirtti. Bu anlaşmazlık piyasalarda yeni bir Papaz Brunson krizi ihtimali olarak yorumlanıyor. Bu durum dolar kurunun düşmemesinde önemli bir etki yaratıyor.
PİYASADAKİ HAREKETLİLİK REPOYU FRENLEDİ
TCMB’den Türk lirası likidite yönetimine ilişkin yapılan açıklamada “Finansal piyasalarda yaşanan gelişmeler dikkate alınarak, 1 hafta vadeli repo ihalelerine bir süreliğine ara verilmesi kararlaştırılmıştır” ifadelerine yer verildi. Halihazırda Merkez Bankasının 1 hafta vadeli repo ihalelerinde faiz oranı yüzde 24, gecelik vadede borç verme faiz oranı yüzde 25.50, Geç Likidite Penceresi (GLP) işlemlerinde borç verme faiz oranı da yüzde 27 seviyesinde bulunuyor. Deniz Yatırım Stratejisti Orkun Gödek, Merkez Bankası’nın, gün içerisinde artan oynaklığı ve negatif ayrışmayı da gözeterek son zamanların en proaktif adımını attığını vurguladı ve piyasalara sinyal verilmesi açısından olumlu okuduklarını söyledi. Gödek yaptığı açıklamada, likiditenin kısılmasını, bu gibi süreçlerin ilk aşamasını oluşturduğunu vurgulayarak “Piyasalara sinyal verilmesi açısından olumlu okuyoruz. Devam eden-bekleyen fonlamanın farklı kanallara kaydığını ve kısa TL pozisyon alınmasını zorlaştırdığını görebiliriz” dedi.
GELİŞEN ÜLKELER KARŞISINDA KAYBEDEN TL
Küresel büyümeye yönelik endişeler, Brexit kaygıları, ABD-Çin ticaret görüşmelerinde belirsizlik, FED’in güvercin duruşunun yarattığı olumlu havayı dağıttı. Gelişen ülke para birimlerinin çoğu haftanın son işlem gününde düştü. Türk Lirası gün içinde yüzde 5 düşüşle gelişen ülke para birimleri arasında dolara karşı en fazla değer kaybeden para birimi oldu. Lirayı yüzde 2.6 ile Brezilya Reali, yüzde 2 ile Güney Afrika Randı, yüzde 2.4 ile Arjantin Pesosu izledi.
PMI VERİLERİ EUROYU DOLAR KARŞISINDA SERT DÜŞÜRDÜ
Rabobank Gelişen Piyasa FX Stratejisti Piotr Matys, küresel ekonominin belirsizliklerden dolayı iyi görünmediğini belirterek, “Bizim küresel ekonomide daha iyi bir gelişmeye ihtiyacımız var. Ancak şuan böyle bir durum yok. Bugün açıklanan verilere bakarsak; Euro Bölgesi’nde Fransa ve Almanya’nın PMI’yı beklentinin çok altında kaldı. ABD-Çin arasında ticaret görüşmeleri ve Brexit’ten kaynaklı birçok belirsizlik var. Küresel ekonominin görünümüne bakacak olursak şu an için çok iyi görünmüyor. Güvercin FED de yeterli olmayacaktır” dedi. Euro, Euro Bölgesi’nde açıklanan satın alma yöneticileri endeksi (PMI) verilerinin ardından dolar karşısında sert düştü. Veriler, Avrupa Merkez Bankası’nın (AMB) son toplantısında güvercin mesajını korumasını destekliyor. Almanya’da imalat sektörü PMI göstergesi Mart ayında 44.7 seviyesinde gerçekleşerek 48’lik analist beklentisinin önemli ölçüde altında gerçekleşti. Veri bir önceki ay 47.6 seviyesinde gelmişti. Hizmet PMI düşmesine karşın beklentiyi aştı. Euro Bölgesi imalat PMI 47.6 aynı dönemde seviyesinde gerçekleşerek 49.5lik beklentinin altında kaldı. Fransa imalat PMI 49.8 ile 51.4’lük beklentiyi yakalayamadı. PMI verisinde 50 seviyesinin altı daralmayı, 50 ve üzeri büyümeyi işaret ediyor. Euro/dolar paritesi PMI verisinin ardından yüzde 0.6 düşerek 1.1289 ile gün içi düşüğünü görmesi sonrasında TSİ, 12:16’da 1.1299’dan alıcı buldu.
MERKEZİN REZERVLERİ BİLİNMEDİK ŞEKİLDE ERİDİ
TCMB’nin haftalık döviz rezerv verisine bakıldığında 15 Mart haftasında toplam rezervlerde 2 milyar 957 milyon dolarlık sert azalış kaydedildiği görülüyor. Altın rezervlerinde 224 milyar dolar artışa karşılık brüt döviz rezervlerinde 3 milyar 181 milyon dolar azalış gözlenmiş. Söz konusu haftada Hazine’nin TCMB nezdindeki YP hesabına 916.4 milyon euroluk (1.03 milyar dolar) DIBS ihracının parası geçmesine karşılık bu ölçüde bir rezerv gerilemesi olması dikkat çekici. Sonuç olarak, brüt döviz rezervi 73.8 milyar dolara, toplam rezervler 94.4 milyar dolara ve net uluslararası rezervler ise 28.4 milyar dolara geriledi. TCMB’nin aynı haftada dış varlıklarında gözlenen 3 milyar dolar düşüşe karşılık, dış yükümlülüklerinde sınırlı düşüş olması yani net dış varlıkların belirgin azalması (döviz pozisyonunun açılması) oldu.