İnsanoğlunun en büyük ihtiyacı ilişkilerdir. İlişkiler yoluyla kabul gördüğünüzü, onaylandığınızı, fark edildiğinizi hisseder böylece varlığınızı teyit edersiniz. Peki en temel ihtiyacınız olan onay ve kabul ihtiyacınızı ilişkilerinizde nasıl karşılarsınız? İşte bunun cevabı sizi biraz şaşırtabilir. Özellikle hayatınızın ilk 6-7 yılında kabul ve onay ihtiyacınızı nasıl ve hangi yollarla karşılıyorsanız? Nasıl öğrenip, içselleştirdiyseniz, otomatik olarak hiç düşünmeden onları tekrar tekrar yapma eğiliminiz vardır.
Sürücüler
Tüm onay ve kabul ihtiyacınızı karşılama yol ve yöntemleriniz, tıpkı bir bilgisayar programının sürücüsü gibi, sizi yaşam boyu sürecek yaşam sürücüleriniz haline gelir. Literatürde özellikle baskı/stres altındayken ortaya çıkan tipik davranış ve yöntemlerinize “Sürücüler” deniyor ve ilişki kurarken de tabi ki bu sürücüleri kullanılıyor. Üstelik çoğu zaman dürtüsel olduklarını ve sürüldüğünüzü bile fark etmeden bilinçaltınız sizi yönlendirir. Sürücüler geçmişte sizin için önemli olan kişilerden aldığınızı düşündüğümüz mesajlara verdiğimiz otomatik cevaplarınız ve tepkilerinizden oluşur. Böylelikle ilişkide olduğunuz kişilerden almaya ihtiyaç duyduğunuz onay ve kabulü almaya uygun davranışlar sergilemeye başlarsınız.
Mesela ancak “eğer ….. olursam iyi olabilirim, ancak …. şeklinde davranırsam ya da olursam kabul görebilirim” şeklindeki inançlarınız ve davranışlarınız oluşur ve bunlar da sürücülerinizi temsil eder. Şimdi daha adını duyar duymaz kendinizde olabileceğini öngöreceğiniz bu temel sürücülerden bahsedelim.
Bu sürücüler temelde 5 tanedir.
-
Çok çabala.
-
Acele et.
-
Başkalarını memnun et.
-
Mükemmel ol.
-
Güçlü ol.
Bu hafta bu sürücülerden bir tanesi olan “Çok çabala” sürücüsünü yazıyorum. Çok çabala sürücüsüne sahip kişiler; etrafınızda sürekli çabalayan, çırpınıp duran insanlardır. Yeni şeyler yapmak onları motive eder. Yaptıkları şeylerin en çok ilk aşamalarından hoşlanır, zevk alırlar ve sonraları bu keyif azalır. Bir şeyle uğraşırken farklı tarafları görme, o farklılıklara dalmak bir macera gibi gelir. Bu kişiler sürekli başarılı olmak için çabalar ve başarısız olmaktan çok korkarlar. Sürekli çabalarlar. Çünkü ‘Ancak başarılı olursam kabul edilirim’ inancına sahiptirler. Eğer siz de bu sürücüye sahipseniz şunları bilmenizde fayda olacaktır. Çok çabala sürücü özellikleri de diğer sürücüler gibi çocukken verdiğimiz kararlarla sergilediğimiz davranışlardır. Amaç etraftaki yetişkinleri memnun etmektir. Bunlar güçlü taraflarınız olabileceği gibi, aşırı stres ve baskı altındayken bu sürücüler siz hiç farkında olmasanız da bilinçli kararlarınız dışında otomatik olarak ortaya çıkar.
Bu Sürücüye Sahip Kişilerin Güçlü Yanları
Tutkulu, çok çalışkan ve kendilerine yüksek hedefler koyan kişilerdir. Gönüllü projelerin bir numaralı elemanıdırlar. Yaşamlarını haksızlığa uğrayanlara destek olmaya ve yanlışları düzeltmeye adarlar.
Bu Sürücüye Sahip Kişilerin Zayıf Yanları
Çok yüksek hedefler koyduğu için genelde bu hedeflere ulaşamaz. Çok fazla sorumluluk aldığı için bir şeyler yarım kalabilir. Sonuç böyle olduğunda da suçluyu genelde dışarda ararlar. Elde ettikleri başarısızlık ya da işlerin yarım kalması durumunda kibirli, sinirli ve kavgaya yatkın bir kişi profili çizer.
Bu Sürücüyle Nasıl Başa Çıkılır?
Çok çabala sürücüsüne sahip olanlar; genelde sorulan soruları direkt cevaplamaz. Sorulara net cevap vermez, konudan ve odaktan uzaklaşabilir, duraksar. Bir iş yaparken sürekli yeni bir şeyler ve detaylar üretirler. Aynı anda bir çok şeye evet diyebilirler. Hem çok zaman kaybeder hem de aşırı efor harcarlar. O yüzden dağınıktırlar ve organize olamazlar. Tek seferde tek iş yapmak, bir işi bitirmeden diğerine geçmemeye dikkat edilebilir. Önce elindeki işi bitirmek, plan yapmak, konuları alt başlıklara ayırmak işe yarayabilir. Etrafınızda böyle arkadaşlarınız, aile bireyleri, iş arkadaşları varsa ona şunu söylemek işe yarabilir: ‘Kabul görmen ve seni onaylamam için fazladan bir şeyler yapman gerekmiyor.’ Bu sürücüye sahip kişilerin ilişki kurma ihtiyacı bir hayli yüksektir. Güven verin, sıkça, düzenli olarak temas kurun ve yanında olduğunuzu hissettirin. Kendini çokça başkalarıyla kıyaslar. Bunu yapmak yerine kendi standartlarını getirmek ve bunlara bağlı kalmak iyi bir fikir olabilir.
Sürekli bir erteleme ve yarına bırakma halleri vardır. Kararlı olun ve ertelemeyi bırakın. “Başlamak için en iyi zaman şu andır” felsefesini benimseyin. “Denerim” kelimesini sıkça söyleme eğilimleri vardır. Bunun yerine “yapıyorum, yapmaya niyet ettim” diyebilirler. Değiştiremeyeceğiniz şeyler için aşırı efor sarf etmeyi bırakın. Bir şeyle uğraşmadan önce o işin sizin etki alanınızda olup olmadığına bakın. Etki alanınızda değilse, zaman ve emeğinizi başka bir şey için harcayın. Her güne keyifle, sürücüsüz merhaba diyerek başlamanız dileğiyle.
Emel HOCA 10 Eyl 2016
Bu köşe yazısı Türkiye’nin en genç gazetelerinden Yeni Birlik‘te yazılmıştır. Eğer köşe yazarının yazısıyla ilgili düşüncelerinizi paylaşmak istiyorsanız aşağıdaki yorum kısmından yazabilirsiniz.
Yeni Birlik Gazetesi’ni Gazete Bayilerinden Temin Edebilirsiniz.