ALİ YILDIRIM/ İSTANBUL
Yıl başından beri zam furyasının ardı arkası kesilmiyor. Doğalgaz, elektrik, çay, şeker, taksi ve birçok kalemde fiyat artışları gerçekleşti. En sonunda devletin işlettiği köprü ve otoyollara da zam yapıldı. Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM), kontrollü otoyol ve Boğaz köprülerinin hizmet ömürlerinin uzatılması amacıyla bakım onarımlarının düzenli olarak yapılabilmesi için, her yıl Üretici Fiyat Endeksi’ne (ÜFE) göre düzenlenmesi gereken geçiş ücretlerinin, geçen yıl yüzde 33,64 olan enflasyona rağmen 21 aydır artırılmadığı belirtildi. Boğaz köprülerine büyük bakım onarımların yapılması, işçilik ve malzeme fiyatlarındaki artışlar ile bakım-işletme maliyetlerindeki yükselmeler de göz önüne alınarak yol standartlarının sürdürülebilirliğini sağlamak için, otoyol ve köprülerdeki geçiş ücretlerinin asgari düzeyde artırılmasının zorunlu hale geldiği vurgulandı. Bu açıklamaların ardından otoyol ve köprü geçişlerine yüzde 20 zam yapıldı. KGM verilerine göre, 2001 yılından bu yana köprü ve otoyol gelirleri 15 milyar lirayı aşmış. Sadece 2018 yılında köprülerden 608 milyon, otoyollardan ise 1.6 milyar liralık gelir elde edildiği görülüyor. Zam öncesinde yıllık 2.2 milyar lira gelir elde edilen köprü ve otoyollardan yeni dönemde yıllık 2.6 milyar lira kasaya girecek. 4 yılda bu gelir 10 milyar liranın üstüne çıkarak rahatlıkla İstanbul-Ankara arası bir otoyol ve İstanbul’a bir de köprü parası sağlayabilir. Fatih Sultan Mehmet Köprüsü bundan 1986 yılında 125 milyon dolara yapılmıştı. Önceki yıllarda ise yapılan zam açıklamalarının gerekçeleri şöyle idi:
2016 yılı: Dönemin Ulaştırma Bakanlığı yetkilileri, en az dört yıldır yapılmayan zamlar nedeniyle otoyol ve köprü işletme maliyetlerinin karşılanamaz hale geldiğini ve zammın zorunlu olduğunu belirttiler. Yetkilileri, söz konusu ücretlerin en son 2012 yılında güncellendiğini söylemişti. 3 Ocak 2016’da 3.40 TL olan köprü geçişleri 4.25’e çıktı. Geçiş ücretleri 32.25 TL’ye kadar değişim gösterdi. Otoyol ücretleriyse 2.25 TL ila 15 TL arasında değişim gösterdi.
2017 yılı: Boğaz köprülerinde bakım onarım yapılması, işçilik ve malzeme fiyatlarındaki artışlar ile bakım-işletme maliyetlerindeki yükselmeler ve 2017 yılı tahmini ÜFE oranı da göz önüne alınarak duyulan gereklilik üzerine ücretli hizmet veren otoyollarda 3 Ocak 2016 tarihinden beri uygulanmakta olan geçiş ücretlerinde yeni bir düzenleme yapıldığı o dönem aktarıldı. Otoyol geçiş ücretleri ortalama yüzde 15, boğaz köprüleri geçiş ücretleri ise ortalama yüzde 48 artırıldı. Buna göre, otoyollarda otomobil için en yakın mesafe ücreti 2,25 lira, en uzak mesafe ücreti 20 lira, boğaz köprüleri otomobil geçiş ücreti ise 7 lira olarak belirlendi.
2018 yılı: Boğaz köprüleri ve otoyol geçiş ücretlerinde araç sınıflarına göre ortalama yüzde 10 ila yüzde 25 arasında değişen oranda zam yapıldı. Boğaz köprülerinden otomobil geçiş ücreti 8.75 TL oldu. 2017’de otoyollarda en yakın mesafe geçiş ücreti 2.25 TL, en uzak mesafe ücreti 20 TL, Boğaz Köprüleri otomobil geçiş ücretleri ise 7 TL olarak belirlenmişti.
KÖPRÜ GEÇİŞİ 10.5 LİRA OLDU
2019 yılı: Yüzde 20’lik fiyat düzenlemesinin sadece KGM’nin işlettiği otoyollar ile Fatih Sultan Mehmet ve 15 Temmuz Şehitler köprülerini kapsadığı belirtilen açıklamada, şunlar kaydedildi: “KGM’nin işlettiği otoyollarda otomobil için en yakın mesafe ücreti 3 lira, en uzak mesafe ücreti 30 lira, Fatih Sultan Mehmet ile 15 Temmuz Şehitler köprülerinde otomobil geçiş ücreti ise 10,50 lira olarak belirlendi. 15 Temmuz Şehitler Köprüsü ve Fatih Sultan Mehmet Köprüsü geçiş ücret tarifesi ise aks aralığı 3,20 metreden küçük iki akslı araçlar için 10 lira, aks aralığı 3,20 metre ve 3,20 metreden büyük Ulaşım Koordinasyon Merkezi kararı gereğince geçebilen ve geçemeyen her türlü iki akslı araçlar için 13,50, 3 akslı her türlü araçlar için 29,50, 4 ve 5 akslı her türlü araçlar için 58,75, 6 ve yukarı akslı araç için 78,25 ve motosikletler için de 4,25 olarak uygulanmaya başlandı.”
‘HER GÜN YENİ BİR HABER ALIYORUZ’
Enflasyon rakamlarına olan tepkiler sosyal medyada da devam etti. CHP’nin Ekonomiden Sorumlu Milletvekili Aykut Erdoğdu “Şimdi de köprü ve otoyollara yüzde 20 zam yapmışlar. TÜİK’e bakarsanız enflasyon yüzde 9’a düştü. Her gün yeni bir zam haberi alıyoruz. 1 Ocak 2016’da 3,40 TL olan köprü geçişi 10,50 TL olmuş, yani 3 katına çıkmış. Kimi kandırıyorsunuz?” dedi.
‘YILBAŞINDA ZAM YOK’ DEMİŞLERDİ
Yılbaşında Karayolları Genel Müdürlüğünce işletilen Fatih Sultan Mehmet ve 15 Temmuz Şehitler köprüleri ile otoyollardan araç geçiş ücretlerinin artırılmayacağı açıklanmıştı. Söz konusu uygulama, Yap-İşlet-Devret modeliyle yapılan köprü ve otoyolları kapsamayacağı belirtilmişti.
ANKARA İSTANBUL 85.50 TL’YE YÜKSELDİ
TCDD Taşımacılık da yüksek Hızlı ve ‘konvansiyonel’ olarak adlandırılan geleneksel tren bilet fiyatlarını, yüzde 20 artırdı. Buna göre Ankara-İstanbul (Pendik’e kadar) hızlı tren bilet fiyatı (normal) 71 TL’den 85.50 TL’ye çıktı. Ankara-İstanbul (Halkalı ya da Bakırköy) de 96 TL’ye yükseldi. Ankara-Eskişehir ve Ankara-Konya hızlı tren bilet fiyatları da 31 TL’den 37.50 TL’ye yükseldi. İndirimli bilet (yüzde 15) fiyatı Ankara-Eskişehir 26.50 TL’den 32 TL’ye çıktı.
‘ZAM VAR ENFLASYON YOK’
CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak “Kamyoncular başta olmak üzere tüm vatandaşlarımız yakıt masrafları, vergilerin, geçse de geçmese de ödediği yol ve tünel paralarının altında eziliyordu, hali zaten perişandı, şimdi daha da perişan olacaklar. Taşıma maliyetlerinde bu artışlar iğneden ipliğe her şeyin fiyatını artıracak. Neredeyse her ay ya elektriğe ya da doğalgaza yüzde 14,9 zam yapıyorlar. Temmuz’dan bu yana hem elektriğe hem doğalgaza yaptıkları zamların toplamı yüzde 32. Kış daha gelmeden milletimiz için kara kış oldu” dedi. Öztrak, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) fiyatlarının gerçeği yansıtmadığını iddia ederek “Memlekette zam var, enflasyon yok. Fiyat toplama yöntemlerini değiştirdiler. 3 çeşit yalan vardır; yalan, kuyruklu yalan, istatistiklerle yalan. Aslında ‘istatistikler yalan söylemez’ deseler de istatistiklere yalan söyletilebilir. Eylülde meyve sebze halinde 1 kilogram sivri biberin fiyatı 4.15 kuruş ile 5 lira 75 kuruş arasında olmuş ama TÜİK´e göre eylülde sivri biberin fiyatı 4 lira. TÜİK´in fiyatı haldeki fiyatın bile altında. 1 kilogram soğanın haldeki fiyatı 2.25 ile 3 lira 50 kuruş arasında değişmiş. TÜİK’in sepetinde ise kuru soğanın fiyatı 1 lira 69 kuruş. Bu da hal fiyatının altında. Pazarlarda insanlar filelerini dolduramıyor.”
EN UCUZ POSTA 2.4 LİRAYA ÇIKTI
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu, Posta Hizmetleri Kanunu’nda yer alan hükümler kapsamında, haberleşme gönderileri için temel ücreti onayladı. Bu yıl 20 grama kadar haberleşme gönderileri için temel ücret, KDV dahil 2.4 lira olarak uygulanacak. Temel ücret geçen yıl KDV dahil 2 lira olarak uygulanıyordu. Söz konusu karar, bugünden itibaren geçerli olacak. Haberleşme gönderisi, Posta Hizmetleri Kanunu’na göre, kitap, katalog, gazete ve süreli yayınlar hariç, herhangi bir fiziksel araç üzerine yazılan veya elektronik ileti şeklinde hazırlanan, gönderici tarafından gönderi üzerinde belirtilen adrese sevk ve teslim edilmesi gereken telgraf da dahil her türlü gönderiyi kapsıyor.
SON 1 YILDA YÜZDE 165 ARTTI
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre son zamla birlikte son 17 senede köprü geçiş ücretleri yüzde 1446 artarken otoban geçiş ücretleri de yüzde 648 yükseldi. Enflasyon ise aynı dönemde yaklaşık yüzde 425 artış gösterdi. Eylül ayında köprü geçiş ücreti son 1 yılda en çok zamlanan ikinci hizmet idi. Ekim ayı itibariyle köprü ücretinin son bir yılda en çok zamlanan hizmet olması güçlü bir ihtimal. Köprü ücretleri ekim ayları itibariyle bakıldığında son 1 yılda yüzde 165, son 4 yılda ise yüzde 582 artmış oldu.