ABD, Türkiye’yi Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi’nden (GTS) çıkarmaya hazırlanıyor. 1974’te yürürlüğe giren ABD’nin bu en eski ve en büyük ticari programı GTS, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 131 gelişmekte olan ülkeye toplam 3 bin 474 üründe ABD pazarına gümrüksüz giriş imkanı sağlıyor. Program binlerce üründe gümrük vergilerini kaldırarak, yararlanıcı ülke ve bölgelerde ekonomik kalkınmayı teşvik etmeyi amaçlıyor. ABD Ticaret Temsilciliği’nin (USTR) internet sitesine göre, ABD 2017 yılında GTS programı kapsamında Türkiye’den 1.66 milyar dolarlık ithalat yaptı. ABD Başkanı Donald Trump’ın ilgili talebini içeren ve Kongre’ye iletilen mektupta, Türkiye ekonomisinin geliştiğine dikkat çekilerek artık bu programdan yararlanmasına ihtiyaç olmadığına vurgu yapıldı. Mektupta “Türkiye’nin ekonomik durumu göz önünde bulundurularak artık GTS’den yararlanan gelişmekte olan ülkeler listesinde olmaması gerektiğini düşündüğüm için bu adımı atıyorum. Fakirliğin azalması, kişi başına düşen yıllık milli hasıla ve ticaret yaptığı ülkelerle ithalatın artması ve Türkiye’deki sektörler, gelişmiş ticaretinin göstergesidir” ifadeleri yer aldı. Mektupta ayrıca, ABD’nin Türkiye ile adil ve mütekabiliyet esasına dayalı ticari ilişkilerini sürdüreceğinin altı çizildi. USTR basın bülteninde de “Türkiye artık Genelleştirilmiş Tercihler Sistemine katılmaya uygun değil, çünkü ekonomik olarak yeterince gelişti” ifadesi yer aldı. USTR, Ağustos ayında Türkiye’nin programa uygunluğunu gözden geçirdiğini bildirmişti. Öte yandan Trump, yine Kongre’ye gönderdiği ayrı bir mektupta Hindistan’ın da söz konusu GTS programından çıkarılması niyetini ifade etti. Hindistan, söz konusu programdan son yıllarda en fazla faydalanan ülkelerin başında geliyordu.
Gelişmekte olan ülkelerin yararlandığı GTS programı, yaklaşık 2 bin sanayi ve tekstil ürününün ABD’ye gümrüksüz olarak girişine imkan sağlıyor. Amerikan Kongre Araştırma Servisi (CRS) 2017 yılı verilerine göre, bu programdan yarar sağlayan ülkelerin başında gelen Hindistan’ın yaklaşık 5 milyar 700 milyon dolar değerindeki ürünü ABD’ye gümrüksüz olarak giriş yaptı. Türkiye ise bu programdan en çok yararlanan ülkeler arasında beşinci sırada yer alıyor. 2017’de Türkiye’den yaklaşık 1 milyar 700 milyon dolar değerinde ürün ABD’ye gümrüksüz olarak ihraç edildi. ABD, Türkiye’yi 1975 yılında GTS programına almıştı.
OTOMOTİVİ ETKİLEMEZ
Otomotiv sektöründen bir yetkili, ABD’nin gümrüksüz ihracat imkanını iptal etmesinin ihracata belirgin bir etkisi olmayacağını söyledi. Gümrüksüz ihracat imkanı getiren GTS’nin kapsamına giren ürünler arasında otomotiv de bulunuyor. Türkiye’nin başlıca ihracat sektörü olan otomotiv sanayi, bir sektör yetkilisinin verdiği bilgiye göre geçen yıl gümrüksüz ihracat imkanı kapsamında ABD’ye 1.1 milyar dolar ihracat yaptı. ABD’ye gümrüksüz ihracat, sektörün geçen yılki 32.3 milyar dolar ihracatının yaklaşık yüzde 3’ünü oluşturdu. Sektör yetkilisi ABD’nin sağladığı bu imkanın ortadan kalması halinde Türkiye’nin ürünlerinin yüzde 2.5 gümrük vergisine tabi olacağı belirtti. ABD’nin Hindistan’ı da GTS kapsamından çıkaracağını, Avrupa ve Çin’den ithal ürünlere de gümrük vergisini yükseltmeyi değerlendirdiğine dikkat çeken yetkili “Sektörün ABD’ye ihracatında önemli ya da mühim bir etkisi olacağını düşünmüyorum” dedi. Türkiye otomotiv ana sanayi ve tedarik sanayi dünya geneline üretim yapıyor. Tofaş Doblo modelini, Toyota ise C-HR modelini Türkiye’de üretip ABD’ye ihraç ediyor.
75 MİLYAR DOLARLIK TİCARETLE ÇELİŞİYOR
Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, ABD, Türkiye’nin GTS programından çıkarılmasına kararı için “İki ülke hükumetleri tarafından beyan edilen 75 milyar dolarlık ticaret hacmi hedefi ile çelişmektedir” değerlendirmesinde bulundu. Pekcan twitter hesabından yaptığı açıklamada “Geçtiğimiz Ağustos ayından itibaren devam eden gözden geçirme süreci sonrası ABD, Türkiye’nin GTS programından çıkarılmasına karar verdiğini açıkladı. 2018 yılı 11 aylık döneminde ABD’nin GTS kapsamında dünyadan yaptığı toplam 20.9 milyar dolarlık ithalatta TR 1.74 milyar dolarlık ve yüzde 8.2’lik payla 5’inci tedarikçi ülkedir” dedi. Pekcan şöyle devam etti: “Söz konusu karar iki ülke hükumetleri tarafından beyan edilen 75 milyar dolarlık ticaret hacmi hedefi ile çelişmektedir. Bu karar aynı zamanda ABD’li küçük ve orta ölçekli firmalar ile üreticileri de olumsuz etkileyecektir. Stratejik ortağımız olan ABD ile aramızdaki ticaret hacmini artırmaya yönelik çalışmalarımıza hız kesmeden devam edeceğiz.”
YÜZDE 4.5 VERGİ ARTIŞI OLACAK
ABD’nin Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS) Programından Türkiye’yi çıkarmasından otomotiv yedek parçası sektörüne yüzde 4.5 oranında bir vergi artışına mal olacağını belirten TABA-AmCham Başkanı Ali Osman Akat “Demir-çelik sektörü için geçtiğimiz sene yüzde 25 ilave gümrük vergisi konulmuştu. Yüzde 3.7’lik bir artış daha söz konusu olacak. Kuyumculuk sektöründe yüzde 2, taklit mücevherci eşyası yüzde 4, plastik sektörü 6.5, kauçuk sektörü yüzde 3.9 etkilenecek bu gelişmeden. Önemli bir hususta, Türk tekstil ve hazır konfeksiyon sektörünün zaten GTS sistemi kapsamında olmamasından dolayı herhangi ekstra bir vergi artışına maruz kalmayacak olması. Aynı şekilde işlenmiş tarım ürünleri sektörü de öyle” dedi.
