Önce, Çin, ardından Malezya ve Vietnam sonra Filipinler ve en son Polonya atık plastik rotasına kapısını kapattı Avrupa’nın çöpü yeni adresini buldu: Türkiye. Plastik kullanımını azaltmak izin ücretli market poşeti uygulamasına imza atan Ankara, çöpün yeni yoluna müdahale etmezse Türkiye, Avrupa’nın çöplüğü haline dönüşecek.
Çin’in ithalata sınırlama getirmesiyle atıklar önce Malezya, Polonya, Vietnam ve Tayland’a yöneldi. Ardından bu ülkeler de plastik ithalatına kısıtlamalar getirince atıkların yönü Endonezya, Hindistan ve Türkiye’ye çevrildi. Fırsatı gören bazı firmalar, Avrupa’nın ‘değerlendirilebilir’ atıklarını Türkiye’ye daha ucuza ithal etmek için çöpleri de ithal etmeye başladılar. Böylece yüzde 30-40’lık değerlendirilebilir atığa karşılık yüzde 60-70’i Avrupa’nın zehirli ve tehlikeli atıklarından oluşan çöpleri Türkiye’ye yığılmaya başladı. Türkiye, plastik atıkların kullanımını azaltmak ve doğaya karışmasını önlemek için ‘sıfır atık’ projesi başlattı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın da desteklediği proje kapsamında market poşetleri paralı hale getirildi. Ancak içerdeki atık plastikle mücadele edilirken ithal atık plastiğe kapılar açılınca, 2016’da aylık 4 bin ton olan ithal plastik miktarı 2018’de 33 bini, 2019’da 49 bin tonu aştı. Çevre Bakanlığı yayımladığı kararla, ithal çöpe ton başına 300 lira kota getirdi. Ancak ithalatçıların itirazı üzerine kota hemen bir hafta sonra kaldırıldı.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı’nın (OECD) 2015 yılında dair verileri, Türkiye’nin çöpünün sadece yüzde 1’ini geri dönüşüme yolladığını, gerisini ise katı atık sahasına gönderdiğini gösteriyor. Science dergis§inde yayımlanan araştırmaya göre, Türkiye plastik atıkları geri dönüştürme konusunda en başarısız ilk 20 ülke arasında. Çöpleri toplamakla yükümlü belediyeler, 2016’da 31 milyon ton çöp topladılar. Türkiye İstatistik Kurumu’na göre bu çöplerin sadece yüzde 9,8’i geri dönüşüme gönderildi.
Türkiye’ye en fazla plastik atık ihraç eden 10 ülke İngiltere, Belçika, Almanya, ABD, Hollanda, İspanya, İtalya, Slovenya, Fransa, Japonya.
AVRUPA TAMAMEN YASAKLAYACAK
Avrupa Birliği 2021’den itibaren, plastik içecek pipetleri, kulak pamuğu çubukları, biyobozunur olmayan tüm poşetleri, plastikten yapılmış bıçak, çatal, kaşık, tabak ve bardakları, genişletilmiş polistirenden yapılmış yiyecek ve içecek kutuları/kapları, plastik balon çubukları, plakaları, plastikten yapılmış içecek karıştırma çubukları,okso bozunur plastikten yapılan ürünleri, gibi tek kullanımlık plastikleri yasakladı. İngiltere dahil tüm AB ülkeleri bu kurala uyacaklar ve kendi mevzuatlarını bu esaslara göre hazırlayacaklar.
FİLİPİNLER KANADA’YI SAVAŞLA TEHDİT ETMİŞTİ
Dünya çöp rotasının en önemli adreslerinden biri olan Filistin geçtiğimiz yıl getirdiği yasaklarla bu yoldan hızla dönmek için ilk adımını atmıştı. Filipinlerin otoriter lideri Rodrigo Duterte bu yüzden Kanada’ya savaş ilan etme tehdidinde bile bulundu. Kanada’dan ülkesine gelen çöp konteynırı dola gemileri kabul etmeyen ve Ottova’ya geri gönderen Duterte “Kanada kendi çöpünü geri kabul etmezse o zaman o çöpleri onların karasularına boşaltırız” demişti. Kriz süresince Kanada ile dipomatik ilişkilerini de askıya alan Duterte “Kanada, çöplerini ya geri alacak ya da Kanada’ya yelken açarak, çöplerini oraya dökeceğim. Kanada ile savaş açabiliriz. Onları alaşağı da edebiliriz. Çöplerini geri vereceğim, ne olursa olsun! Sadece bekleyin ve görün” ifadelerini kullanmıştı.