Türkiye’nin en büyük sorunlarında biri olan işsizlikte Mayıs 2019 tablosu ortaya çıktı. Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) açıkladığı verilere göre, mayıs ayında geçen yılın aynı dönemine göre işsiz oranı yüzde 3,1 artarak yüzde 12,8’e ulaştı. Bu dönemde işsiz sayısı 1 milyon 21 bin kişilik yükselişle 4 milyon 157 bine çıktı. TÜİK’in yaptığı hesaplama Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakileri kapsıyor. İşsizlik oranı, mayısta bir önceki aya göre ise 0,2 puan düştü. Tarım dışı işsizlik oranı 3,4 puanlık artışla yüzde 15 olarak tahmin edildi. Söz konusu ayda 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı 5,5 puan yükselerek yüzde 23,3 oldu. İşsizlik oranı 15-64 yaş grubunda ise 3,2 puan artışla yüzde 13,1 olarak gerçekleşti. Mevsim etkilerinden arındırılmış işsiz sayısı bir önceki döneme göre 38 bin kişi artarak 4 milyon 527 bin kişi olarak gerçekleşti. İşsizlik oranı 0,2 puanlık artışla yüzde 14 olarak kayıtlara geçti.
Türkiye’de istihdam edilenlerin sayısı, mayısta geçen yılın aynı dönemine göre 869 bin kişi azalarak 28 milyon 269 bin kişiye düşerken, istihdam oranı da 2 puanlık azalışla yüzde 46,1 oldu. Buna göre, istihdam edilenlerin sayısı, mayısta geçen yılın aynı dönemine kıyasla 869 bin kişi gerileyerek 28 milyon 269 bin kişi, istihdam oranı da 2 puanlık azalışla yüzde 46,1 olarak kayıtlara geçti. Mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam bir önceki döneme göre 137 bin kişi azalarak 27 milyon 876 bin kişi olarak tahmin edildi. İstihdam oranı 0,3 puan gerileyerek yüzde 45,4 oldu. Mevsim etkilerinden arındırılmış iş gücüne katılma oranı ise bir önceki döneme göre, 0,3 puan azalarak 52,8 olarak hesaplandı. Ekonomik faaliyete göre istihdam edilenlerin sayısı, tarım sektöründe 25 bin kişi, sanayi sektöründe 7 bin, inşaat sektöründe 44 bin ve hizmet sektöründe 62 bin kişi azaldı.
‘2020’DE DAHA DA ARTACAK’
Ekonomist Murat Kubilay işsizlik verilerini şöyle değerlendirdi: “Mevsimsellikten ayrıştırılmış işsizlik verisi yüzde 14 ile tüm zamanların tarihi zirvesinde seyretmeye devam ediyor. Türkiye’de istihdamda inşaat, turizm ve tarım sektörlerinin yüksek payından ötürü mevsimsellik yüksek. Bahar aylarında inşaat ve turizm sezonu başlayınca istihdam artıyor ve işsizlik düşüyor; ancak bu durum sonbaharda sona eriyor. Mevsimselliğin etkisi çıkarıldığında işsizlik artışının hala devam ettiğini gösteriyor. Yani 2020’de işsizlik daha da artacak. Mevsim etkisinin ayrıştırılmadığı standart işsizlik oranında ciddi bir düşüş var. Yani iş gücü piyasasında şu anda iyi bir dönemdeyiz; tabi iyi dediysek kötünün iyisi. Bu yaz, geçtiğimiz kıştan iyiydi ve önümüzdeki yılın yazından da iyi olacak; ama o kadar.”
‘2005’TEN BERİ EN YÜKSEK SEVİYE’
CHP’nin Ekonomiden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak, iktidarın ‘ekonomi şahlanışa geçti’, ‘türbülans sona erdi’ gibi gerçeklerle ilgisi olmayan gayrı ciddi söylemlerine karşın şahlanışa geçenin ekonomi değil işsizlik olduğunu kaydetti. Öztrak açıklamasında şu görüşleri dile getirdi: “Mayıs’ta mevsim etkilerinden arınmış işsizlik yüzde 14 ile serinin yayımlandığı 2005’ten bu yana en yüksek seviyesine çıkarken, resmi işsizlik geçen yıla göre 3,1 puan artarak yüzde 12,8 oldu. Yine çalışmaya hazır olduğu halde iş bulamadığı için işgücü piyasasından çekilen yurttaşlarımızla, mevsimlik çalışanlar, eksik ve yetersiz istihdam edilenler de dikkate alındığında, ekonomide gerçek işsizlik oranı diyebileceğimiz ‘geniş işsizlik oranı’ ise son bir yılda 3,5 puan artarak yüzde 21,9 oldu. Mayıs ayı işgücü rakamlarında dikkat çekici bir diğer gelişme ise işgücüne katılan yurttaşlarımızın sayısının hızla yavaşlamasıdır. Çalışma çağındaki nüfus son bir yılda 745 bin kişi artarken, bu yurttaşlarımızın sadece 152 bininin işgücüne katıldığı anlaşılıyor. Bu durum işsizlik oranını ve işsiz sayılarını olduğundan daha iyi gösteriyor. Nitekim, işgücüne katılım Mayıs’ta geçen yılki seviyelerinde kalsaydı, resmi işsizlik oranı yüzde 12,8 yerine yüzde 13,5 olacaktı” diye konuştu.
‘GERÇEK İŞSİZ SAYISI 7.6 MİLYON KİŞİ’
“TÜİK rakamlarına göre işsiz yurttaşlarımızın sayısı son bir yılda 1 milyon 21 bin kişi artarak 4 milyon 157 bin kişi oldu” diyen Faik Öztrak “Buna karşın gerçek işsizlerimizin sayısı ise son bir yılda 1 milyon 282 bin kişi artarak 7 milyon 622 bine ulaştı. Ancak asıl dikkat çekici olan resmi işsiz sayısındaki yıllık artışın son 6 aydır her ay 1 milyonun üzerinde gerçekleşmesidir. Türkiye, böyle bir durumu ekonominin yüzde 4,7 daraldığı 2009 küresel krizinde bile tecrübe etmedi” açıklamasını yaptı. Öztrak, seçimler nedeniyle mali dengelerin gevşetildiğini söyleyerek şöyle devam etti: “Mayıs dönemi itibariyle, son bir yılda, kamuda istihdam edilenlerin sayısı, 439 bin kişi artarak 4 milyon 570 bine çıktı. Kamudaki bu olağanüstü istihdam artışına rağmen son bir yılda toplam istihdam azalışının 869 bin civarında olması ise son derece düşündürücü. İstihdam kayıplarının 1 milyonun üzerine çıkışını kamuda işe alınanların engellediği anlaşılıyor.”
GEÇİCİ İSTİHDAM AZALDI
Söz konusu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 307 bin, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 562 bin kişi azaldı. İstihdam edilenlerin yüzde 18,3’ü tarım, yüzde 19,6’sı sanayi, yüzde 5,5’i inşaat, yüzde 56,6’sı hizmetler sektöründe yer aldı. Mayısta geçen yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında, tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,5 puan, inşaatın payı 1,7 puan azalırken, sanayi sektörünün payı 0,1 ve hizmet sektörünün payı 2 puan arttı.
KAYIT DIŞI ÇALIŞAN SAYISINDA ARTIŞ VAR
İş gücü, mayısta geçen yılın aynı dönemine göre 152 bin kişi artarak 32 milyon 426 bin kişiye ulaşırken, iş gücüne katılma oranı 0,4 puan azalarak yüzde 52,9 olarak gerçekleşti. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre, erkeklerde iş gücüne katılma oranı 0,9 puanlık azalışla yüzde 71,7 olurken, kadınlarda değişim göstermeyerek 34,4’te kaldı. Mayısta herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı geçen yılın aynı dönemine göre, 0,7 puan artarak yüzde 34,4 oldu. Tarım dışı sektörde kayıt dışı çalışanların oranı ise geçen yılın aynı dönemine göre 0,4 puan artış göstererek yüzde 22,8 olarak hesaplandı.
‘SEZON BİTİNCE TEKRAR YÜKSELİŞ BAŞLAYACAK’
Ekonomist Enver Erkan “Arındırılmamış verilerde bir önceki aya göre çok hafif bir düşüş var, daha düşük olmasını beklerdik. Bu düşüş mevsimsel sebeplerden kaynaklanıyor ve önümüzdeki aylarda da yaz sezonu etkisiyle düşmeye devam edecek. Mayıs düşüşünün kısmi kaldığını düşünüyoruz, ekonomik faaliyetteki zayıflama sebebiyle işsizlik çok da aşağı düşmeyecek. Temmuz’da en düşüğü gördükten sonra geçici turizm istihdamının da sona ermesiyle tekrar yukarı doğru çıkmasını bekliyoruz. Arındırılmış verilerde yükseliş devam ediyor. Ekonomik faaliyette yavaşlamayla alakalı istihdam kaybı meydana geliyor bu yüzden arındırılmış veride yükselme devam ediyor. Ham işsizlik oranı tarafında yılsonuna doğru yüzde 14’lere doğru bir çıkış göreceğiz. Mevsimsel etkilerden bağımsız bir düşüş için ekonominin büyümeye geçmesi konusu önemli. Muhtemelen dördüncü çeyrekte büyüme göreceğiz ancak bu, yılı pozitif büyümeyle kapatmaya yetmeyecek” dedi.
‘HİÇBİR İLERLEME KAYDEDİLMEDİ’
CHP Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu, krizin etkilerinin sürdüğünü, her dört gençten birinin işsiz olduğunu, kadınların iş gücüne katılması ve kayıt dışı istihdamın düşürülmesine dair hiçbir ilerleme kaydedilemediğini savundu. Erdoğdu, mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranlarındaki artışa işaret etti. Erdoğdu, kriz dolayısıyla çarşıya pazara vatandaşın çıkamaması sonucunda ise toptan-perakende ticarette istihdamın 126 bin kişi azaldığını vurgulayarak “Son bir yılda işini kaybeden 869 bin kişiye işgücüne dahil olan ancak iş bulamayan 152 bin kişi eklendiğinde 1 milyon 21 bin yeni işsiz ortaya çıkmış” değerlendirmesini yaptı.