Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) araştırmasının Mayıs 2019 ayı sonucuna göre; dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 2.123,93 lira, gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 6.918,33 lira ve evli olmayan-çocuksuz bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 2.625,42 lira olarak hesaplandı.
TÜRK-İŞ açıklamasında şu değerlendirmeler yapıldı:
“Ülkede yaşanmakta olan yüksek fiyat artışlarının olumsuz sonucu çalışanların geçim koşullarının bozulmasında kendini göstermektedir. Özellikle ücretli çalışanların ve emeklilerinin, düşük gelirlilerin harcamaları içinde önemli ağırlığı olan gıda fiyatlarındaki artış hesaplanan tüketici enflasyonun üzerinde gelişme gösteriyor. İktisaden dar ve sabit gelirli kesimlerin karşı karşıya kaldığı geçim şartları, yerel seçimler sonrası süren seçim tartışmalarının gölgesinde kaldı. Dört kişilik bir ailenin sadece gıda için yapması gereken zorunlu harcama tutarı yılın ilk beş ayı sonunda 183 lira arttı ve yürürlükteki asgari ücretin gerisinde kaldı. Aynı şekilde bir çalışanın sadece kendisi için yapması gereken harcama tutarını karşılayabilmesi için net asgari ücretin aylık 632 lira artması gerekiyor.
Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) kuruluşunun yüz yıla ulaştığı günümüzde, insan onuruna yaraşır bir yaşamı sürdürebilme imkânı çoğu ücretli çalışan için mümkün olmadı. İşçinin kendisi ve ailesinin için yetecek bir ücreti elde etmesi, uygulanan ekonomik ve sosyal politikalarla sağlanamadı.
TÜRK-İŞ verilerine göre; Mayıs ayı için hesaplanan 2,124 lira açlık sınırı ve 2,625 lira olan bir kişinin yaşama maliyeti hesaplamasına rağmen bekâr bir işçi için geçerli net asgari ücret tutarı 2019 yılının tamamı için aylık 2,020 liradır. Buna karşılık en düşük kamu çalışanı net maaşı yılın ilk altı ayı itibariyle (sosyal yardım hariç) aylık 2,995 lira olarak belirlendi. Aynı dönem itibariyle en düşük emekli aylıkları ise işçinin 1.888 lira, esnafın 1.691 lira ve memur için 2.379 lira oldu.
TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim 2019 Mayıs ayında şöyle açıklandı:
-Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 0.81 arttı.
-Yılın ilk beş ayı sonunda fiyatlardaki artış yüzde 9.42 oldu.
-Gıda enflasyonunda son on iki ay itibariyle artış yüzde 25.97 oldu.
-Yıllık ortalama artış yüzde 22.12 oldu.
TÜRK-İŞ’in diğer bulguları şöyle sıralandı;
-Süt, yoğurt, peynir grubunda; fiyat değişimi bu ay özellikle sütte oldu ve bütün markalarda fiyatlar arttı. Peynir ortalama fiyatı da yükseldi. Raf etiketlerinde ucuzmuş gibi gözüken fiyatlar, kilogram olarak hesaplandığında yükseldi.
-Et, tavuk, balık, sakatat, bakliyat ürünlerinin bulunduğu grupta; av mevsiminin sona ermesiyle kültür balıkları tezgâhta ağırlık kazandı. Geçtiğimiz ay kuşbaşı et fiyatı artar ve kıyma et fiyatı artarken, bu ay tersi oldu ve kıyma et fiyatı arttı. Et ürünlerinin satış yapıldığı tanzim mağazalarındaki kuyruk devam etti. Tavuk fiyatındaki artış bu ay da sürdü. Sakatatta -geçen ay fiyatı artan ciğer bu ay gerilerken- fiyatı değişmedi. Yumurta fiyatı geriledi. Bakliyat ürünlerinde (kuru fasulye, kırmızı-yeşil mercimek, nohut, barbunya vb.) bu ay etiketlerde yapılan ayarlamalar ortalamayı az da olsa düşürdü.
-Mutfak harcamasında mevsim koşullarına bağlı olarak beklenen rahatlama kısmen sebze fiyatlarından oldu ve fakat meyve fiyatlarındaki artış bunun olumlu etkisini azalttı. Sebze-meyve ortalama kilogram fiyatı bu ay önceki aya göre yüzde 5.26 artarak 7.81 lira oldu. Geçen ay bu tutar 7.42 lira olmuştu.
-Sebzede kış ürünlerinin pazardan çekilmesi ve yerini mevsim ile tarla ürünlerine bırakmasının olumlu etkisi ortalama kilogram fiyatında görüldü. Geçtiğimiz ay 7.75 lira olarak hesaplanan ortalama sebze fiyatı bu ay yüzde 11.87’lik gerileme sonucu 6.83 lira oldu. Kuru soğan, domates, yeşilbiber, patlıcan, fasulye fiyatı gerileyen sebzeler arasında yer aldı, limon fiyatı arttı, barbunya tezgâhlarda yer aldı.
-Erik, çilek, yenidünya, kiraz, şeftali, kavun, karpuz gibi meyveler pazarda daha fazla görüldü. Meyve ortalama kilogram fiyatı bu ay yükseldi ve ortalamada yüzde 44.39 oldu.
-Hesaplama yapılırken -her zaman olduğu gibi- pazarda yaygın bulunan mevsim ürünleri esas alındı. Araştırmada ürünlerin tek tek ağırlığı yerine harcama sepetindeki meyve-sebze tüketiminin toplam miktarından hareket edildi.
-Ekmek, pirinç, un, makarna, bulgur, irmik gibi ürünlerin bulunduğu grupta; geçen ay fiyatı artan ekmeğin aile bütçesindeki ağırlığı yükseldi ve fakat uzun bir süre mevcut fiyat geçerli olacağından enflasyon artışında etkisi olmayacak. Un, makarna, irmik ile pirinç, bulgur fiyatında önemli bir değişiklik tespit edilmedi.
-Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden; tereyağı fiyatında ‘ayarlama” görülürken, margarin ile zeytinyağı ve ayçiçeği yağı fiyatı aynı kaldı. Zeytin fiyatı -yeşil ve siyah zeytin ortalaması olarak- bu ay yükseldi. Yağlı tohum (ceviz, fındık, fıstık, ayçekirdeği vb.) ürünlerinden fındık fiyatı arttı, fıstık fiyatı geriledi, diğerleri aynı kaldı. Baharat (kimyon, nane, karabiber vb.) fiyatı yine değişmedi. Şeker, bal, reçel, pekmez, salça ve tuz fiyatı aynı kaldı. Çay ve ıhlamur fiyatı da değişmedi.