Metaverse kavramı aslında yeni değil. 1990’lı yıllardan itibaren teknoloji yazarlarının, bilimkurgu yazarlarının dilinde dolaşan bu fikir, 2021 yılında büyük bir kırılma yaşadı. Facebook’un ismini Meta olarak değiştirmesiyle birlikte, bu dijital evren fikri sadece teknoloji meraklılarının değil, iş dünyasının, medyanın ve yatırımcıların da radarına girdi. Milyarlarca dolarlık yatırımlar yapıldı, projeler duyuruldu, sanal araziler rekor fiyatlara satıldı. Ancak birkaç yıl içinde o büyük hayal, yerini derin bir sessizliğe bıraktı.
Peki ne oldu da bu kadar hızlı sönümlendi metaverse coşkusu?
En başta şunu kabul etmek gerekiyor: Metaverse büyük ölçüde beklentilerin altında kaldı. Gözlükler hantal, deneyimler yetersiz, içerikler sığdı. İnsanlar, saatlerini geçirecekleri sürükleyici dijital evrenler yerine, çoğu zaman sınırlı, yapay ve kopuk bir sanal gerçeklik içinde buldular kendilerini. Ve belki de en önemlisi, bu dünyalar bir ihtiyaçtan değil, bir pazarlama stratejisinden doğdu.
Elbette teknoloji ölmez, sadece evrim geçirir. Bugün “metaverse” kelimesi modasını yitirmiş olabilir ama onun ardındaki teknolojiler hâlâ yaşamaya devam ediyor. Gelişen artırılmış gerçeklik uygulamaları, oyunlaştırılmış sosyal alanlar, dijital ekonomi girişimleri aslında bu hayalin parçalarını taşıyor. Ancak artık kimse bu çabaları “metaverse” etiketiyle satmaya çalışmıyor. Çünkü o etiket, fazlasıyla yıprandı.
Belki de metaverse, zamanının çok ilerisinde olduğu için değil, zamanının ihtiyaçlarını yanlış okuduğu için kaybetti. İnsanlar fiziksel dünyada bile anlam ararken, dijital evrenlerde tatmin bulacaklarını varsaymak başlı başına bir yanılgıydı. Şimdi elimizde, dijital çağın en pahalı fosillerinden biri olarak bir kavram kaldı: Metaverse.
Belki de metaverse, zamanının çok ötesinde bir fikir olarak fazla hızlı servis edildi. Hayal büyüktü ama altyapı zayıftı. Şimdi sessizce kenara çekilmiş gibi duruyor; kimilerine göre başarısız bir girişimin kalıntısı, kimilerine göreyse yeni bir dijital dönüşümün ilk provası.
Gelecek yeniden yazılırken, metaverse unutulmaz. Ama bu kez kimse o adı yüksek sesle anmıyor. Belki de metaverse, yeniden doğmak için sessizliğe gömülmeyi bekliyor.
