İnsanın doğasında bulunan en temel güdülerden biri olan gelişim arzusu, tarih boyunca dünyayı ve insanlığı ileriye taşıyan pek çok değişime yol açmıştır. Bu değişimlerden biri, endüstri alanında gerçekleştirilen ve yaşamın önemli dönüm noktalarını belirleyen atılımlardır. Son zamanlarda ortaya çıkan Endüstri 4.0 kavramı, önceki üç devrimin sağlam temelleri üzerine inşa edilmiş ve önemli bir dönüm noktası olmuştur. Bu kavram, insanlık için büyük bir öneme sahip olup, dünya düzeninde kayda değer bir sıçrama yaratmıştır.
5.0 akımı ise Endüstri 5.0 kavramıyla değil Toplum 5.0 olarak kavramı ilk kez 22 Ocak 2016’ da Japonya’da Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanan 5. Bilim ve Teknoloji Temel Planı’nda resmen önerilmiştir. Nisan 2016’ da Japon hükümeti, siber fiziksel sistemler aracılığıyla insanların üretkenliğini ve yaşam kalitesini arttırmak için insan merkezli sürdürülebilir bir toplum yaratma vizyonu olan T5.0’ ı desteklemeye başlamıştır.
Nedir Toplum 5.0?
Toplum 5.0, siber uzayı (sanal alan) ve fiziksel (gerçek) alanı yüksek oranda bütünleştiren bir sistemle ekonomik ilerlemeyi sosyal sorunların çözümüyle dengeleyen insan merkezli bir toplum olarak tanımlanabilir.
Toplum 5.0’ın amacı, dördüncü sanayi devriminin yeniliklerini (örneğin nesnelerin interneti, büyük veri, yapay zekâ ve paylaşım ekonomisi) endüstri ve sosyal hayata dahil ederek sosyal zorlukların çözüldüğü bir toplum yaratmak. Bu terim ilk defa sağlık, mobilite, altyapı, politika, hükümet, ekonomi ve endüstri gibi toplumun her yönünü ele alan bir kavram olarak ortaya atıldı.
Toplum 5.0, aynı zamanda 21. yüzyılın muazzam fırsatlarını ve zorluklarını da içeriyor. Bu anlayışa göre iklim değişikliği, göç, kaynak tüketimi gibi sorunlar ortaklaşa ve küresel olarak çözülmeli, yoksulluk ve eğitim gibi sürdürülebilir kalkınma hedefleri uluslararası çaba ile ele alınmalı.
T5.0’ın temel amacı teknolojik gelişmelerin topluma entegrasyonudur. Nitekim Beşinci Sanayi Devrimi olarak düşünülse de, Endüstri 5.0 olarak değil, toplumla teknolojiyi bütünleştirme hedefinden dolayı T5.0 olarak isimlendirilmiştir. Endüstri 1.0’dan Endüstri 4.0 (bundan sonra E4.0)’a kadar her devrimin teknolojik bir inovatörü bulunmaktadır. 18.yy sonlarında başlayan Endüstri 1.0 su ve buhar gücünün bulunmasıyla, 19. yy sonlarına doğru başlayan Endüstri 2.0 seri üretim ve elektrik enerjisinin artan kullanımına bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Endüstri 3.0’ın başlangıcı ise elektronik ve bilgi teknolojilerinin gelişmesine bağlı olarak 20 yy ortalarıdır (Lasi, Kemper, Fette, Feld ve Hoffman, 2014, s. 239; Niesen, Houy, Fettke ve Lous, 2016, s.5066; Salvidar, Li, Chen, Zhan, Jun ve Yi, 2015). Dördüncü sanayi devrimi ise siber fiziksel sistemler, nesnelerin interneti ve büyük veri teknolojileri ile anılmaktadır (Wang ve Wang, 2016, s.2). Bununla birlikte, ilk üç devrime göre, E4.0 tek bir teknoloji ile değil, birçok teknoloji bileşen ile temsil edilmektedir. Endüstri 5.0 ise E4.0 teknolojilerinin topluma fayda sunabilir hale dönüştürülmesini ifade etmektedir.
Tarihsel bu süreç ve teknolojileri aşağıdaki gibi özetlenebilir.
Toplum 5.0 ne çözümler getiriyor?
Şimdilik toplum 5.0 anlayışının hedeflediği çözümlere şu örnekler verilebilir.
Şehirler ve bölgeler:
1. Daha akıllı çözümleri kolaylaştırmak için veriler paylaşılacak.
2. Banliyölerde ve kırsal alanlarda merkezi olmayan topluluklar oluşturulacak.
3. Bu tür gelişmeler, farklı yaşam tarzlarını mümkün kılacak ve çeşitliliğe saygı duyulan bir toplum yaratacak.
Enerji
1. Güvenilir enerji herkesin kullanımına açık olacak.
2. Temiz ve sürdürülebilir enerji sağlanacak.
3. Yerel koşullarla merkezi olmayan mikro şebekeler geliştirilecek.
Afet Önleme ve Azaltma
1. Afet bilgilerinin kuruluşlar arasında paylaşılması, afetlere hızlı müdahale edilmesini 2. Afetlerin azaltılması için dijital teknolojiler kullanılacak.
3. Afetlerde dahi sağlık hizmetleri sürdürülecek.
Sağlık (sağlık, tıp ve hemşirelik)
1. Yeni yaklaşımlar, koruyucu aşamada bireysel sağlığa uygun bakım sağlayacak.
2. Bireyler yaşam evresi verilerini kendi inisiyatifleriyle kullanacak ve yönetecek.
Tarım ve Gıda
1. En son teknolojilerden tam olarak yararlanılacak.
2. Gıda değer zincirini optimize etmek için veri ve teknolojiler de kullanılacak.
3. Özel şirketler, gençler ve tarım teknolojisi girişimleri dahil olmak üzere çeşitli oyuncular katılacak.
Lojistik
1. Oyuncular tedarik, üretim, nakliye ve satış verilerini paylaşarak tüm tedarik zincirlerini optimize edecek.
2. Çoğu çalışma sistemi, otonom sürüş, dronlar, ve robotlar ile otomatik hale getirilecek.
3. Yeni değer yaratan lojistiği gerçekleştirmek için farklı müşteri ihtiyaçları belirlenecek.
İmalat ve Hizmetler
1. Yeteneklerin dağılımı, bireylerin ve küçük şirketlerin yüksek düzeyde mal ve hizmet sağlamasını sağlayacak.
2. Tüketicilerin türünün tek örneği ürünleri kolayca ve uygun maliyetle üretebilmelerini sağlayacak sistemler kurulacak.
3. İş modelleri donanıma değil hizmetlere dayalı olacak.
Finans
1. Dijital dönüşüm, çeşitli, ısmarlama finansal hizmetleri kullanılabilir hale getirecek.
2. Finansal sistemler, fonları toplum genelinde verimli ve etkili bir şekilde tahsis edecek.
3. Finansal hizmetlere erişimin iyileştirilmesi, ekonomik bağımsızlığa ve daha fazla gelir eşitliğine katkıda bulunacak.
Kamu Hizmetleri
1. Kamu kurumları verileri çeşitli aktörler arasında hızla paylaşarak, daha yaratıcı kamu hizmetleri sunacak.
2. Kamu kurumları zamanında ve uygun hazırlıkları yapacak ve gerekli hizmetleri sağlayacak.
3. Hükümetler tarafından kurulan güvenlik ağları, herkesin güvenlikle çeşitli zorlukların üstesinden gelmesini sağlayacak.
Dünya çapında hem hükümetler hem de işletmeler artan kentleşme ve teknolojik değişimler, yaşlanan nüfus ve küreselleşmenin Toplum 5.0’ı teşvik etmeye devam edeceğine inanıyor. Dijital çağa bu dramatik geçiş, Sanayi Devrimi’nin toplumsal değişiminin ölçeğinden on kat daha hızlı ve üç yüz kat daha hızlı gerçekleşiyor – bu, etkinin kabaca üç bin katını hissedeceğimiz anlamına geliyor.
Tıpkı dalgaların birbirini güçlendirdiği gibi, bu eğilimler de birbirlerini besledikçe güç, büyüklük ve etki kazanıyor. Toplum 5.0’a ve gelecekteki ekonomilere doğru hareket durdurulamaz görülüyor; ancak, bir bütün olarak dünyanın, bu evrimden elimizden gelenin en fazlasını elde etmemizi sağlamak için hala çalışması gerekiyor.
Toplum 5.0 Akımına Karşı Çıkan Görüş
Merkez Anadolu Devlet Yönetimi Sistemi, endüstri 5.0’ın topluma entegrasyonunun yetersiz olduğunu düşünmektedir. 5.0 akımının endüstri alanından diğer yaşam alanlarına kaydırılmasını olumlu bulmakla birlikte, bu geçişin yalnızca alan değişikliği sağladığını ve gerçek bir fayda sunmadığını savunmaktadır. Eğer 5.0 bir devrimse, bu akımın hayatın her alanına yayılması, devrim içinde bir devrim niteliği taşımaktadır; ancak bu durum yine de yetersizdir. 5.0 akımının toplum dışı alanları kapsamadığı için sınırlı kalması, bu görüşü desteklemektedir. Bu nedenle, Merkez Anadolu Devlet Yönetimi Sistemi, 5.0’ın yeni dünyanın her alanında geçerli olması ve hayatın her yönüne dokunarak etki etmesi gerektiğini düşünerek, bu akımın “Yeni Dünya 5.0” olarak adlandırılmasının daha uygun olacağına inanmaktadır. Böylece, hayatın her alanına fayda sağlayan ve gerçek bir devrimsel etki yaratan bir akım ortaya çıkacaktır.
Yeni Dünya 5.0 (YD5.0)’ın 2025 yılında başlaması tesadüf değildir. 2019 yılında COVID-19 virüsü kaynaklı ilan edilen pandemi, yeni bir çağın başlangıcıdır. Bu yeni çağ, yaklaşık altı yıl süren bir geçiş dönemi ile şekillenmiş ve 2025 yılında 5.0 akımı ile tam anlamıyla başlayacaktır. Geçiş süreci, 4.0 akımı ile dünyaya yumuşak bir geçiş sunarken, 2025 itibarıyla 5.0 akımı geçerli hale gelecek ve dünya üzerindeki gelişim ve değişim hızlanacaktır.
Yeni çağın diğer dönemlerden önemli bir farkı bulunmaktadır. Bu çağda, oyunun kuralları değil, oyunun kendisi değişmiştir. Yani, değişen sadece dünya değil, yeni bir dünya ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, 5.0’ın endüstri tekelinden kurtulması, ancak hayatın her alanına yayılmasıyla anlam kazanacağı için “Yeni Dünya 5.0” olarak adlandırılmıştır.
Yeni Dünya 5.0 nedir?
Yeni Dünya 5.0, siber uzayı (sanal alan) ve fiziksel alanı (gerçek dünya) yüksek derecede entegre eden bir sistem olarak, insanlığın ilerlemesini sosyoekonomik sorunların çözümüyle dengeleyen ve tüm canlıları merkezine alan bir dünya olarak tanımlanabilir.
Yeni Dünya 5.0’ın Toplum 5.0’dan farkı nedir?
· T5.0 ekonomik ilerlemeyi amaçlamaktadır, YD5.0 ise insanlığın ilerlemesini amaçlamaktadır.
· T5.0 ekonomik ilerlemeyi sadece sosyal sorunların çözümüyle dengelerken, YD5.0 ise insanlığın ilerlemesini sosyoekonomik sorunların çözümüyle dengelemektedir.
· T5.0 sadece insanı merkez alan bir toplum hedeflerken YD5.0 sadece insanı değil tüm canlıları merkez alan bir dünyayı hedeflemektedir.
Görüldüğü üzere, T5.0’ın hedefleri, amaçları ve çözümleri oldukça sınırlıdır. Bu durum, T5.0’ın yalnızca insanı dikkate alan ve diğer canlıları ile kavramları göz ardı eden bencil bir bakış açısına sahip olduğunu göstermektedir. Oysa YD5.0, sadece insanı değil, tüm canlıları ve doğayı kapsayan bir anlayışa sahiptir. Bu yaklaşım, yalnızca ekonomik gelişim için değil, insanlığın genel gelişimi için de çalışmaktadır. İnsanlığın gelişimi, ekosistemdeki tüm canlıları ve doğayı da içine almaktadır. Dünya gelişirse, insan da gelişir; insanlık ilerledikçe, insan refah bulur.
Toplum 5.0 ne çözümler getiriyor?
Şimdilik Yeni Dünya 5.0 anlayışının hedeflediği çözümlere şu örnekler verilebilir.
Devlet
Devlet Yönetimi
Kamu yönetimi
Yerel yönetim
Yönetim ilkeleri
Merkeziyetçilik
Bürokrasi
Siyaset
Üst Akıl
Süper Güç
Liyakat
İ.K.
İstihbarat
Ekonomi
Para
Üretim
Sivil Toplum
Siyaset
Özel sektör
İletişim
Propaganda
İklim
Uzay
Yapay zekâ
Beta kuşağı
Dijital dönüşüm
Dünya düzeni
Fon
Birlik, topluluk ve bloklar
Enformasyon
Kriz
Dönüşüm
5.0 Akımı
Bilgi
Global Şirket
Teknoloji
Uzay savaşları
Lobicilik
Finans
Ekonomi
Uluslararası ilişkiler
Müttefiklik
Diplomasi
Dış politika
Süper Güç
Göç
İstihbarat
Para
Savaş
Toplum
Ticaret
Alışveriş
Pazarlama
Ahlak
Kültür
Nitelik
Gelişim
İş dünyası
Liyakat
Kurumsallaşma
KOBİ
Liderlik
Yönetici
Çalışma
Kariyer
Üretim
Yazılım
Sağlık
Eğitim
Basın ve gazetecilik
Lojistik
Tarım
Satın alma
Siber güvenlik
Turizm
Tarih
Sonuç olarak, dünyanın yeni bir çağa girmesiyle birlikte küresel düzende önemli gelişmeler ve değişimler yaşanmaktadır. Artık yeni bir dünya düzeninden söz etmek mümkün hale gelmiştir. Geçmişte var olan birçok tabu, birer birer yıkılmakta ve bu süreç devam etmektedir. Hayatın her alanında değişimin sürmesi bekleniyor ve 2025 yılı itibarıyla tam anlamıyla yeni düzene geçişin gerçekleşmesi öngörülüyor. Bu çerçevede, gelişmeleri Yeni Dünya 5.0 devrimi ile açıklamak, tarihe not düşmek açısından büyük bir önem taşımaktadır.
Kaynaklar:
https://nttdata-solutions.com/tr/blog/endustri-5-0/
https://www.koclukmerkezi.com/toplum-5-0/
Meral Çalış Duman, Toplum 5.0: İnsan Odaklı Dijital Dönüşüm, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi
