S-400 anlaşması üzerinden baskısını artıran ABD, Türk pilotların F-35 eğitimini askıya aldıktan sonra ikinci adımı Pentagon üstünden attı. ABD Savunma Bakan Vekili Shanahan, gelecek haftaki F-35 toplantısının Ankara’dan temsilci olmadan gerçekleştirileceğini bildirdi. Jetler için Türkiye’den temin edilen parçalara alternatif oluşturulması için de çalışma yürütüldüğü belirtildi.
ürkiye’nin S-400’lerde ortak çalışma komisyonu kurulmasına yönelik ‘ara formül’ çabalarını karşılıksız bırakan ABD, kriz adımlarını sürdürüyor. ABD Savunma Bakan Vekili Patrick Shanahan Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’a yazdığı mektupta Amerika’da F-35 eğitimi alan Türk pilotların 31 Temmuz’a kadar ayrılacakları ve program kapsamında yeni eğitim verilmeyeceğini bildirdi. Shanahan’ın imzasını taşıyan mektup ve mektuba iliştirilen belgede Türkiye’nin Rusya’dan S-400 savunma sistemi almaktan vazgeçmemesi halinde Türkiye’nin F-35 programından çıkarılmasına yönelik başka hangi adımların atılacağına yer verildi. Mektubunda açık kapı mesajı da veren Shanahan “Değerli ilişkimizi korumak istesek de, Türkiye S-400’leri alması halinde F-35’leri alamayacak. S-400 konusunda hala yön değiştirme seçeneğiniz var” ifadelerini kullandı. Shanahan mektubunda Türkiye’nin F-35 programından çıkarılmasına yönelik adımların Amerika’nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele adı verilen ve CAATSA şeklinde kısaltılan yasa kapsamında yaptırımlardan ayrı olduğunu vurguladı. CAATSA kapsamında Türkiye’ye yaptırım uygulanması konusunda Kongre’de her iki partide de kararlılığın olduğunun altını çizdi.
ABD Savunma Bakan Vekili mektuba göre, Amerika F-35 programında yer alan bütün hükümet ve savunma sanayi liderlerinin programın performansını değerlendirmek üzere katılacağı CEO toplantısına Türkiye’nin katılmasını da planlamıyor. Söz konusu toplantı 12 Haziran’da yapılacak. Shanahan mektubunda F-35 programına ilişkin belgelerde yapılacak güncellemelerin de Türkiye’nin katılımı olmadan yapılacağını belirtti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan Salı günü yaptığı açıklamada Türkiye’nin Moskova ile yaptığı anlaşmadan geri adım atmasının söz konusu olmadığı mesajını vermişti. Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da 22 Mayıs’ta yaptığı açıklamada Türk askeri personelin S-400 sistemini kullanmak üzere eğitim amaçlı olarak Rusya’da olduğunu söylemişti. Rusya’nın savunma şirketi Rostec’in yöneticisi Sergey Çemezov Cuma günü yaptığı açıklamada Türkiye’ye S-400 füze sistemlerinin iki ay içinde teslimatının başlayacağını belirtti. Türk askerlerin eğitiminin tamamlandığını belirten Chemezov, “Herşey yolunda, iki ay içinde teslimata başlayacağımızı düşünüyorum” dedi.
Türkiye’nin ürettiği parçalara alternatif arıyoruz
ABD Savunma Bakanlığından Ankara’ya gönderilen mektubun ardından Shanahan’ın yardımcısı ABD Savunma Bakanlığı Müsteşarı Ellen Lord da düzenlediği brifingde sert açıklamalar yaptı. Savaş uçaklarının Türkiye tarafından temin edilen parçalarının üretiminin başka bir yere taşınmasının planladığını kaydeden Lord “Son derece disiplinli ve aşamalı bir geçiş yapmaya çalışıyoruz” ifadesini kullandı. Türkiye’nin askerlerini S-400 sistemleri ile ilgili eğitim için Rusya’ya gönderme kararının ABD’yi hayal kırıklığına uğrattığını belirtip Ankara’ya çağrıda bulunan Lord şöyle devam etti: S-400’ler F-35’lerle uyumlu değil. Türkiye’nin S-400 sistemlerini teslim alması durumunda F-35’leri alamayacaklarını her düzeyde net bir şekilde ifade ettik. Ancak S-400’lerin alımını durduracakları konusunda umutluyuz. F-35 programında kalmalarını isteriz. Atılan adımlardan hiçbiri şimdiye kadar geri dönülemeyecek hale gelmedi.
NATO komutanı: S-400’le dilimiz aynı değil
Türkiye ile ABD’yi geren S-400 krizinde bir çıkış da NATO’dan geldi. NATO Avrupa Yüksek Müttefik Komutanı Orgeneral Wolters, S-400’lerin F-35 savaş uçaklarının yeteneklerinden yararlanmaya çalışacağını iddia etti. Slovakya’nın başkenti Bratislava’da GLOBSEC 2019 Forum’unda konuşan NATO Avrupa Yüksek Müttefik Komutanı Orgeneral Tod Wolters S-400 ile F-35’lerin aynı anda kullanılamayacağını belirtti: Independent’ın haberine göre, Wolters şunları kaydetti: “S-400’ler NATO’nun birlikte çalışabileceği bir sistem değil, birlikte çalışabileceği sistemle aynı dili konuşuyor mu? NATO’da bulunan kaynaklarla iletişim kuruyor mu? Yani NATO’nun dilini kullanıyor mu? Hayır. S-400’ler, NATO’nun dilini kullanmıyor.
Türkiye F-35 programının ortaklarından biri olarak toplam değeri 9 milyar doları bulan 100 F-35 savaş uçağı almayı planladığını bildirmişti. Türk savunma sanayi şirketleri iniş takımı, yakıt haznesi gibi parçaları dahil olmak üzere F-35 uçaklarının yaklaşık 937 adet parçasını üretiyor.
