Son günlerin en güncel ve gündemde yer tutan konusu tanzim satış. Fakat asıl sıkıntı sanayi üretimi, tüketim endeksi ve işsizlikte oldu. Önceki gün açıklanan verilere göre sanayi üretimi 2018 Aralık ayında önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 9.8 azaldı. En büyük çöküş, yüzde 10.8’le imalat sanayiinde gerçekleşti. Önlem gerektiren daralma, seçim öncesi ekonomideki ısınmayı ortaya koydu. Dün Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2018 yılı Aralık ayı Perakende Satış Endeksleri verisini açıkladı. Perakende satış hacmi aralık ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 9.2 azaldı. Perakende ciro ise aynı dönemde yüzde 9.6 artış gösterdi. Yani daha az tüketip daha çok ödedik. Böylece gıda alışverişlerini Aralık 2018’de kıstık. Bir diğer kritik veri ise işsizlik rakamları. TÜİK verilerine göre, Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2018 yılı Kasım döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 706 bin kişi artarak 3 milyon 981 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 2 puanlık artış ile yüzde 12.3 seviyesinde gerçekleşti. 2008-2009 krizlerinde bile bu oran yüzde 13.9 olarak gerçekleşmişti fakat işsiz sayısı 3.2 milyon kişi idi. Kasım verilerine göre, aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 2.1 puanlık artış ile yüzde 14.3 olarak tahmin edildi. Genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı 4.3 puanlık artış ile yüzde 23.6 olurken 15-64 yaş grubunda bu oran 2.1 puanlık artış ile yüzde 12.6 olarak gerçekleşti. İstihdam edilenlerin sayısı 2018 yılı Kasım döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 201 bin kişi azalarak 28 milyon 314 bin kişi, istihdam oranı ise 0.8 puanlık azalış ile yüzde 46.5 oldu. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 274 bin kişi azalırken, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 72 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin yüzde 17.7’si tarım, yüzde 20’si sanayi, yüzde 6.5’i inşaat, yüzde 55.8’i ise hizmet sektöründe yer aldı. İnşaat tarafında da 330 bin kişilik azalma kaydedildi. Sanayi sektörü 186 bin kişi artarken, hizmet sektöründe bu yükseliş 217 bin kişi oldu. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0.9 puan ve inşaat sektörünün payı 1.1 puan azalırken; sanayi sektörünün payı 0.8 puan, hizmet sektörünün payı 1.2 puan olarak detaylandırıldı.
ÜRETİM ÇARKLARI PASLANDI
Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi aralıkta bir önceki aya kıyasla yüzde 1.4 düştü. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi Aralık 2018’de bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9.8 azaldı. Endeks ise yıllık ortalamada yüzde 1.8 arttı. Arındırılmamış endekse baktığımızda geçen yılın aralık döneminde yüzde 9.8 olduğunu, son çeyrekte ise daralmanın yüzde 7 olarak gerçekleştiğini rakamlar ortaya koyuyor. En fazla düşüş ise imalat sanayinde oldu. İmalat sanayide çift haneli olan küçülme, Aralık ayında yüzde 10.8 olarak kayıtlara geçti.
GENİŞ TANIMLI İŞSİZ 6.1 MİLYON KİŞİ
CHP’li Faik Öztrak, 2018’in son üç ayını kapsayan TÜİK Kasım ayı işgücü ve istihdam verilerinin ekonomide yaşanan ani duruşu gözler önüne serdiğini söyledi. Öztrak “Gerek işsiz sayısında gerekse işsizlik oranında yaşanan bu artışlar, 2009 krizinden bu yana görülen en yüksek artışlar olarak kayda geçti” ifadelerini kullandı. İş gücüne dahil olmayan ama ‘iş bulsam çalışırım’ diyenlerin de hesaba katıldığı ‘geniş tanımlı işsiz sayısı’nın ise Kasım 2018 döneminde, önceki yılın aynı dönemine göre 623 bin kişilik artışla 6 milyon 117 bin kişiye ulaştığını belirten Öztrak, “Geniş tanımlı işsizlik oranı ise 1,6 puan artışla yüzde 17,8’e ulaştı. Buna mevsimlik çalışanlar, zamana bağlı eksik istihdam edilenler ve yetersiz istihdam edilenler eklendiğinde ise işsiz sayısı 7.5 milyona dayanıyor” değerlendirmesini yaptı.
BOĞAZDAN KESTİK AMA DAHA FAZLA ÖDEDİK
Takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla perakende satış hacmi 2018 yılı Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9.2 azaldı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 2.7 (kasımda 1.7 artmıştı) azaldı. Perakende de satışlar düşerken, cirolarında arttığı görüldü. Gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 12.6, otomotiv yakıtı satışları yüzde 9.5 geriledi. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla perakende satış hacmi 2018 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 0.6 azaldı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 1, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 0.4, otomotiv yakıtı satışları yüzde 0.5 azaldı. Takvim etkilerinden arındırılmış cari fiyatlarla perakende ciro 2018 yılı Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9.6 arttı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 15.2, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 9.6, otomotiv yakıtı satışları yüzde 0.5 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış cari fiyatlarla perakende ciro 2018 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 1.6 azaldı. Aynı ayda gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 1.1, otomotiv yakıtı satışları yüzde 6.1 azalırken, gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 0.4 arttı. Tekstil ve giyimin ise ısrarla direndiği görülüyor. Aralık ayında tekstil ve giyim endeksinin yüzde 1.4 arttığı ortada. Boğazdan kesiyoruz ama giyimden vazgeçmiyoruz.
