Türk Lirası haftasonu dolar karşısında yüzde 2’den fazla değer kaybetti. Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya’nın görev süresinin dolmadan başkanlıktan alınması piyasalarda yeniden tedirginlik yarattı. Çetinkaya’nın resmi görevi 2020’de sona eriyordu. Başkanlık koltuğuna ise daha önceden TCMB Başkan Yardımcısı olan Murat Uysal getirildi. Çetinkaya’nın 1 yıl erken görevden alınması kur tarafında ufak ama keskin bir yükseliş yaşanmasına neden oldu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan “Kendisine ekonomi toplantılarında defalarca faizi indirmesi gerektiğini söyledik. Faiz düşerse, enflasyon düşer dedik. Gerekeni yapmadı. Aynı kulvarda değildik” açıklamasını yapması Merkez’in bağımsızlığı konusunda soru işaretleri bıraktı. Yapılan açıklamalar sonrasında bir süredir değer kazanan TL ve BIST 100 endeksi yeniden kayıplara başladı. Cuma gününü 5.60 seviyelerinde kapatan dolar/TL kuru, dün 5.80 lira seviyelerine kadar yaklaştı. Borsa’nın açılmasının ardından kur, günlük seyrini 5.73 lira seviyesinden sürdürdü. Dolar karşısında geçen hafta yüzde 3,4 değer kazanan Türk Lirası, cuma gününden bu yana yüzde 2’ye yakın değer kaybetti. Euro tarafında ise cuma günü 6.30 seviyelerinde işlem gören kur, yeni haftaya 6.43 lirayla başladı. Bu ve benzeri olayların piyasalar üzerinde çok da etkisi olmadığı yönünde. Bir süredir devam eden olumlu hava alınan bu kararla yeniden negatife döndü. Bundan böyle piyasalar yönündeki olumlu bir haberin etkisi bizde daha da minimum görülecek. Fakat, olumsuz haberlerin de etkisinin daha fazla olacağı aşikar.
Borsa İstanbul’da cuma gününü 99 bin 634 puandan kapatan BIST 100 endeksi, yeni haftaya yüzde 1,53 düşüşle 98 bin 106 puandan başladı. BIST 100, 3 Temmuz Çarşamba günü piyasalarda devam eden olumlu havayla birlikte son dip seviyesinden bu yana yüzde 20’den fazla değer kazanarak boğa piyasasına girmişti. Endeks, 21 Mart’tan bu yana ilk kez 2 Temmuz’da, 100 bin puanın üzerinde kapanmıştı. Hazirandaki Para Politikası Kurulu toplantısında faizleri değiştirmeyen Merkez Bankası’nın yeni Başkanı Murat Uysal’ın faiz indirimini desteklediği biliniyor. Karar, yabancı basında, sosyal medyada ve birçok ekonomist tarafından Merkez Bankası’nın bağımsızlığı ilkesinin ihlal edildiği gerekçesiyle eleştirildi.
‘6 LİRA SEVİYELERİ ZOR DEĞİL’
Işık Menkul Değerler Araştırma Uzmanı Yusuf Kavak, TCMB’nin bağımsızlığına ilişkin endişelerin kurda yükselişe neden olduğunu söyleyerek “25 Temmuz’daki PPK toplantısını 100 baz puan faiz indirimi ile nötr bir şekilde atlatmayı beklerken, Erdoğan’ın son açıklamalarının ardından piyasada biraz daha sert faiz indirimi olabileceği beklentisi hakim olmaya başladı. Şu an bakıldığında dış piyasalar daha fazla indirim olabileceği beklentisini fiyatlıyor. Bunu da kurun cuma günkü kapanışın hala çok üzerinde olmasından alıyoruz. Diğer taraftan bu hafta S-400’lerin teslim edilmesi bekleniyor. TCMB beklentisinin yanı sıra bir de ABD’den yaptırım gündeme gelirse dolar/TL 6 seviyesi ve üzerine hareket edebilir” dedi. Uysal’dan durumu yatıştıracak açıklama gelmesi ve sıkı para politikasının devam edebileceği sinyallerinin görülmesi, S-400 konusunda da yaptırım gelmeyeceği beklentilerinin devam etmesi halinde kurun tekrar 5.60 seviyelerine çekilebileceğini belirten Kavak “Ancak böyle bir hareket şu an için sürpriz görünüyor, geçen haftaki iyimserliğe karşın TL bu hafta negatif tarafta” diye konuştu.
DOLAR GÜÇLÜ KALAMADI
Dolar cuma günkü ABD istihdam verisi sonrası yükselişine ara vererek G-10 paralarının tamamı karşısında zayıfladı. Yatırımcıların dikkati FED Başkanı Jerome Powell’ın Kongre konuşması üzerinde olacak. ABD Hazine tahvilleri ve yen, Asya hisse senetlerindeki kaybın güvenli varlık talebini artırmasıyla yükseldi. Dolar ABD istihdam verisinin beklentiyi aşmasının ardından cuma günkü işlemlerde iki haftanın zirvesine tırmandı. Sydney’de St. George Bank kıdemli ekonomisti Janu Chan “Piyasaların Fed’in genişleme beklentilerini azaltmasına karşın yine de temmuz sonunda faiz indirimi fiyatlanıyor. Powell’ın söyleyecekleri gelecek toplantı öncesinde piyasa beklentileri açısından oldukça kritik” dedi.
MERKEZ İLE İLGİLİ SORU SORULMADI
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya’nın görevden alınması sonrasında dün ilk kez basının karşısına çıktı. Erdoğan’ın toplantıda bu konuya değinmesi beklenirken, Merkez ile ilgili açıklama yapmadı. Erdoğan’ı izleyen gazeteciler de bu konuda soru sormadı. Hafta sonunda siyasi kulislere Erdoğan’ın “Gerekeni yapmadı, faizleri indirmedi. Aynı kulvarda değiliz” sözleri yansımıştı. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde oldukça az örneği olan, bir Merkez Bankası Başkanı’nın görevden alınması durumu en son 12 Eylül 1980’de gerçekleşmişti.
‘FAİZE MERKEZ KARAR VERİR’
Merkez Bankası başkanının görevden alınmasını değerlendiren TÜSİAD Başkanı Simone Kaslowski, Merkez Bankası bağımsızlığına fazlasıyla özen gösterilmesi gerektiğini söyledi. Kaslowski “Merkez Bankası bağımsızlığı makro ekonomik istikrar için şarttır. Kanunlarımıza göre, Merkez Bankası, hükümetle birlikte karar verilen hedeflere ulaşmak amacıyla araç kullanma bağımsızlığına sahip… Faiz, rezerv, karşılık oranı, çeşitli opsiyon mekanizmaları dahil olmak üzere pek çok aracı kullanabilir. Faiz indirip indirmeyeceğine Merkez Bankası yönetimi karar verir. Dünyada bize benzer ülkeler arasında en yüksek enflasyona sahip ülke olarak Merkez Bankası bağımsızlığına fazlasıyla özen göstermeliyiz. Finansal istikrarı sağlamak için enflasyon hedeflemesi yapan bağımsız bir Merkez Bankası’na ihtiyacımız var. Bu çok net” diye konuştu.
TL VARLIKLARI SATICILI SEYRETTİ
TCMB’nin bağımsızlığına ilişkin kaygılar, TL varlıkların yeni haftaya güç kaybederek başlamasına neden oldu. TL, dolar ve euro karşısında zayıflarken, borsada satıcılı seyir ağırlık kazandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hafta sonunda Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Murat Çetinkaya’yı görevden almasının ardından bağımsızlık endişelerinin artmasıyla TL varlıklar satıcılı seyrederken, 25 Temmuz’da sınırlı beklenen faiz indiriminin daha agresif olup olmayacağı piyasalarda yön belirleyici olacak. G20 sonrası ABD ile ilişkilerin düzeleceği beklentisiyle TL’de gözlenen değer kazancı ve küresel faizlerdeki düşüş eğiliminin yanı sıra yıllık enflasyonda gözlenen sert gerilemeye paralel TCMB’nin bu ay itibariyle faiz indirimlerine başlayacağı tahmin ediliyordu. Ekonomistler enflasyondaki düşüşün baz etkisi kaynaklı olması nedeniyle yüzde 24 seviyesindeki faizlerde yüksek indirimi olası görmüyordu ancak Uysal’ın faiz indirimi konusunda ‘agresif’ olabileceği belirtiliyor.
‘FED NE YAPTIĞINI BİLMİYOR’
ABD Başkanı Donald Trump, ABD Merkez Bankası (FED) kuruluna iki aday gösterdiği ve bunlardan birini de Jerome Powell’ın yerine muhtemelen başkan olarak düşünmeye hazırlandığı dönemde, hafta sonunu, FED’i faiz indirimine gitmemekle eleştirerek, başladığı gibi bitirdi. Trump “Fed eğer ne yaptığını bilseydi, faizi düşürürdü” dedi. ABD Başkanı, FED’in politikasının ABD’yi Avrupa karşısında dezavantajlı duruma getirdiğini ve hisse senedi piyasasındaki kazançları sınırladığını kaydetti. Trump’ın bu yorumları, cuma günkü “Merkez Bankası’nın hiçbir fikri yok” ve “bizim en zor problemimiz” şeklindeki açıklamalarının ardından geldi.
