Kentler; sakinlerinin toplumsal ve sosyo-ekonomik hayatının, yaşayarak biriktirdiği kültürün oluşturduğu kendine has değerlerin, çevresiyle kurduğu ilişkilerin, içinde gerçekleştirilen eylemlerin yansımalarından oluşan, yarınlara da taşınacak mekânsal değerlerdir. Bununla birlikte insanlığın ve teknolojinin gelişimine paralel olarak doğal ve yapılı çevre üzerinde kurulan hâkimiyet ve baskı da artmakta, kentler kendi kimlik ve kültürünü yok eden, birbirine benzeyen, kontrolü ve denetimi gittikçe zorlaşan yaşam alanları haline gelmektedir. Dahası bu ölçüsüz gidiş ve tahribat, gelecek nesillerin yaşam hakkının da olumsuz etkileneceği, geriye dönüşün çok zor olacağı, çözülmesi neredeyse imkânsız kalıcı sorunlara neden olmaktadır. Hacı Bayram-ı Veli’nin düsturuyla bireyi esas alarak şehir imarından gönül imarına doğru hareket etmeliyiz: O iki cihanı beden ve ruh diye ayırırken gönlü şehre benzetmektedir. Bir gönül almak yahut yapmak, bir şehir imar etmeye benzer. Bizler de imar edeceğimiz şehirlerle gönüller yapmak, insana ve ruhuna dokunmak mecburiyeti içerisindeyiz. Beton ormanları içerisinde kimliksiz ve ruhsuz insanlar oluşturmak yerine insanın gönlüne ve ruhuna hitap edecek imar, içerisinde kendi geleneksel kimliğine bağlı modernize edilmiş ve yaşam standartlarının çok üstünde bir mekân oluşturarak; kendi dünyasının yalnızı olmayan; komşuluk ilişkileri kuvvetli, sosyal bir yaşam alanı olan kentlerimizi oluşturmamız önemlidir. Yaşam boyunca tarihi, coğrafi etkenler ile gelenek, görenek ve etnik gruplar kendi kültürünü oluşturmaktadır. Bu özelliklerin arasına belki de daha fazla etken koyabiliriz. Kültürün bir parçası da mekânlar yani kentlerimizdir. Mimari açıdan olsun, planlama açısından olsun halkın kendini temsil eden bir özelliğini de orada görmek kimi zaman mümkün olmaktadır. Yani kent ve kültür arasında oldukça kuvvetli bir bağ bulunmaktadır. Bu nedenle kent / mekân ve kültür ilişkisini rahatlıkla ele alabiliriz.
Aşırı nüfus artışı ve hızlı kentleşmeden kaynaklı sosyo-ekonomik ve toplumsal sorunlar, kapasitesinin çok üzerindeki kullanımlar, kentsel hizmet kalitesindeki yetersizlikler kentlerin denge ve işleyişini bozmaktadır. Aynı zamanda bu, kentleri kendi özgün kimliğini koruyamayan hatta yitiren, kültüründen kopuk, hızlı ve kontrolsüz şekilde sürekli büyüyen, planlarına ve uygulamalarına rağmen plansızmış gibi gelişen ve yaşayan mekânlar – yaşam alanları haline getirmekte. Denetimsiz, kontrol edilemeyen sağlıksız büyüme, kendisi ve sakinleri için sorunlar yaratmaya devam etmekte; doğal olarak da bu durum kentsel mekân ve yaşam kalitesinin her geçen gün düşmesine neden olmaktadır. Bu yaşamsal sorunun çözüm alternatifi ise doğal ve yapılı çevreye olumsuz etkilerin asgariye indirildiği, sürdürülebilir bir yaşamın temel ilke ve koşullarının sağlandığı ve geliştirilerek geleceğe aktarıldığı bir kentleşme olmalıdır.
Özetle; medeniyet kavramının yansıması olan şehirlerimiz ile kültürümüzün bir arada paralel olarak ilerlemesinin temeli bireyleri esas alarak kentleşmenin sürdürülebilir olmasıdır. Kültürün kapsadığı unsurların unutturulmaması gerekmektedir. Mekânlar, hayatın inşasında birer temeldir. Bu temeli güçlü tutan ise kent ve kültürün arasındaki gönül bağıdır. Kimliksiz ve yalnız insanlar oluşturmak yerine, sürdürülebilir şehir ve kültür iş birliğiyle kendi kimliğinin sahibi, mutlu ve sosyal bireyler oluşturmak hizmet amacımız olmaktadır.
Mehmet GÜRBÜZ 04 Eyl 2018
Bu köşe yazısı Türkiye’nin en genç gazetelerinden Yeni Birlik‘te yazılmıştır. Eğer köşe yazarının yazısıyla ilgili düşüncelerinizi paylaşmak istiyorsanız aşağıdaki yorum kısmından yazabilirsiniz.
Yeni Birlik Gazetesi’ni Gazete Bayilerinden Temin Edebilirsiniz.
