SALİHA SULTAN
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından verilen, dünyanın en prestijli ödüllü olarak nitelenen Nobel Edebiyat Ödülü yine tartışmaların odağında. Geçen yıl ödül kurulu üyelerinden Katarina Frostenson’un eşine yönelik cinsel taciz iddiaları nedeniyle ‘kamuoyunun güveninin azalması’ gerekçesiyle ödül ertelenmişti. Önceki gün ise, 2018 Nobel Edebiyat Ödülü’nün Polonyalı yazar Olga Tokarczuk’a, 2019 ödülünün ise Avusturyalı yazar Peter Handke’ye verildiği açıklandı.
Nobel Edebiyat Ödülü’nün açıklanmasıyla dünya edebiyat çevrelerinden itiraz yükseldi. Yazarlar, Sloven kökenli Avusturyalı yazar Peter Handke’nin ‘Sırp Kasabı’ olarak anılan, Yugoslavya iç savaşı komutanlarından Slobodan Miloseviç’e hayran olduğunu iddia ederek, ödüle tepki gösterdiler. Handke savaş sonrası kaleme aldığı yazılarda Srebrenitsa Soykırımı’nı reddetmiş, Boşnakların kendi katliamlarını düzenleyerek Sırpları suçladığını, medyanın da Sırpları kötü gösterdiğini iddia etmişti. 2006’da Lahey’deki hücresinde ölü bulunan Miloseviç’in cenazesine de katılan Handke, burada yaptığı konuşmada ‘Sırp milliyetçiliğinin kabardığını’ dile getirmişti.
Handke’ye Nobel ödülü verilmesinin ardından The Guardian’a açıklama yapan Sloven kökenli filozog Slavoj Zizek, “Handke’ye ödül verilmesi yanlış. Savaş suçlarını savunmuş biri nasıl Nobel ödülü alıyor? Zamanımızın gerçek kahramanlarından biri Julian Assange’nin figürsel suikastinde rol almış bir İsveç bu tabii. Burada esas Handke’ye Nobel Edebiyat Ödülü verilmesine değil de Assange’ye Nobel Barış Ödülü verilmemesine tepki göstermeliyiz” dedi. Diğer bir açıklama ise Nobel ödüllü yazar Salman Rushdie’den geldi. Rushdie, “Handke zaten daha önce büyük ödülünü almıştı” diyerek 1999 yılında The Guardian’da ‘Yılın Uluslararası Moronu’ seçildiğini hatırlattı. Edebiyat ve İnsan Hakları Örgütü Pen Amerika’nın başkanı, romancı Jennifer Egan ise, “Eski Sırp Cumhurbaşkanı Slobodan Miloseviç ve Bosnalı Sırp lider Radovan Karaciç gibi soykırım faillerini öven bir yazarın seçiminden şaşkına döndük. Savaş suçlarını öven bir yazarın dilsel ustalığı için kutlanmayı hak ettiğini düşünmüyoruz” dedi. New Republic’e yazan gazeteci Alex Shephard ise “Nobel Edebiyat Ödülü artık trollük yapıyor” dedi. Sırp medyası ise, ödül kararını memnuniyetle karşılayarak, Handke’yi ‘harika bir dost’ olarak niteledi.
Handke ödülüne bir tepki de Srebrenitsa katliamında hayatını kaybeden çocuklarının cesetlerini arayan kadınların kurduğu Srebrenitsa ve Zepa Anneleri Derneğinden geldi. Dernek, Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görülen Avusturyalı yazar Handke’den “Srebrenitsa’daki soykırımı inkar ettiği” ve “savaş suçlularını desteklediği” gerekçesiyle ödülün geri alınmasını istedi. Avusturya Cumhurbaşkanı Alexander Van der Bellen ise sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda Handke’nin ödül almasından duyduğu memnuniyeti ifade ederek, “Handke’ye çok şey borçluyuz ve umarım bunu biliyordur” dedi.
