SEDA ÇAKIR/TOLGA ŞEN/İSTANBUL
Mavi Marmara katliamında yaralanan mağdurlardan Zeki Kaya’nın açtığı tazminat davasında mahkeme 1.5 yıl sonra ‘usul’ gerekçesiyle ret kararı verdi. İsrail’le yapılan ve Meclis’in onayından geçen anlaşmada Türkiye açılacak davalarda muhatap olarak geçmesine rağmen, emsal karar, Mavi Marmara mağdurlarına tüm kapıları kapattı. Mahkemenin 1.5 yıl geçtikten sonra ‘usul’ gerekçesiyle davanın açılamayacağına hükmetmesi ise soru işaretlerine neden oldu. Türkiye, 9 Türk vatandaşının şehit edildiği, onlarca kişinin yaralandığı Mavi Marmara katliamından sonra İsrail’le ilişkilerini askıya aldı. İsrail’le normalleşme için “Özür, mağdurlara tazminat, Gazze’ye ambargonun kaldırılması ve BM soruşturması açılması” şartını masaya koyan Ankara, katliamdan 6 yıl sonra Tel-Aviv’le 6 maddelik anlaşma yaptı. Anlaşmaya göre, İsrail, ceza davalarından kurtulurken, katliamda hayatını kaybedenlerin ailelerine 20 milyon dolar ödemeyi taahhüt etti. Türkiye ise bundan sonra açılacak tazminat davalarında tek muhatap oldu.
TBMM’de onaylanan İsrail’le normalleşme mutabakatı ile şehit aileleri dışındaki tüm mağdurlar için ‘yasal hasım’ Ankara haline geldi. Mavi Marmara mağdurlarından Zeki Kaya, 2017’de anlaşmayı gerekçe göstererek Denizli 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde Türkiye Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı aleyhine 260 bin TL’lik maddi-manevi tazminat davası açtı. Kaya, bakanlık avukatlarının yıllar sonra ‘psikolojik zarar görüp görmediği Adli Tıp tarafından araştırılsın’ gibi Mavi Marmara mağdurlarını rencide edici itirazlarına rağmen uzlaşma istedi. Ancak bakanlık uzlaşma talebini reddetti.
Mağdurlar için emsal olacak dosya 1.5 yıl sonra karara bağlanması beklenirken mahkeme dünkü duruşmada ‘usul’ yönünden davayı reddetti. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) dava şartlarını düzenleyen 114. maddesinin 1. fıkrası ‘a’ bendindeki “Türk mahkemelerinin yargı hakkının bulunması” şartının gerçekleşmediğine hükmeden hakim, aynı kanunun 115. maddesinin 2. fıkrasındaki “Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir” hükmüne dayanarak yargılamayı başlatmadan bitirdi. Kararda İstinaf Mahkemesi yolunun açık olduğu belirtildi.
İsrail’le normalleşme mutabakatının 5. maddesinde açıkça tazminat davalarında muhatabın Ankara olacağı belirtilirken “Türk mahkemelerinin yargı hakkının bulunmaması”nın karara gerekçe gösterilmesi dikkat çekti. Davayı açan Mavi Marmara Mağduru Zeki Kaya, amacının tazminat olmadığını belirtirken “İsrail ile anlaşma, mağdurları bir kez daha mağdur etti. İsrail’in haksız olduğu Türk yargısı tarafından tescil edilmesini istedim. Alacağım tazminatı da Filistinli kardeşlerimize bağışlayacaktım. Ancak mahkeme yargılama sürecini bile başlatmadı” dedi. 1.5 yılda 3 hakim değiştiğine dikkat çeken Kaya, yeni hakimin ilk duruşmada davayı reddettiğini belirtti.
