29 Ağustos’ta, Meksika’nın merkezindeki Puebla eyaletindeki ufak Acatlan kasabasında bir hediye dükkanı sahibi Maura Cordero, öğleden sonra karakol binasının önünde her zamankinden farklı bir kalabalığın toplandığını gördü.
Daha büyük bir kalabalık ise polis arabasını takip ediyordu. Nezarethaneye iki kişiyi taşıyan polis arabası, dükkanının önünden geçti. Kalabalığın bağırış çağırışlarından nezarethaneye götürülen bu kişileri çocuk kaçırmakla suçladıkları anlaşılıyordu.
Nezarethanenin girişindeki dar, metal kapının ardından polis, bu kişilerin çocuk kaçırmadığını, hafif suçlardan gözaltında olduklarını açıkladı. Kalabalık arttıkça, polis bu kişilerin hafif suçlardan tutulduklarını tekrar tekrar belirtti.
Karakoldaki kişilerden biri, Acatlan’ın hemen dışında büyümüş ve hukuk okumak için 250 kilometre uzağa taşınmış olan 21 yaşındaki Ricardo Flores idi. Diğer kişi ise Acatlan’ın hemen dışında oturan 43 yaşındaki amcası Alberto Flores.
Ricardo yakın bir zamanda akrabalarını ziyaret etmek için Acatlan’a dönmüştü. Akrabalarına göre amca-oğul o gün su kuyusunu bitirmek için inşaat malzemeleri satın almak üzere şehre inmişti.
Polis bu kişilerin suç işlediklerine dair herhangi bir kanıt olmadığını, bölge sakinleri “huzuru bozdukları” gerekçesiyle bu kişiler hakkında şikayetçi olunca, karakola götürüldüklerini söylemişti.
Ancak Reforma Caddesi’ndeki karakolun dışındaki kalabalık bilinmeyen bir şekilde ortaya atılan ve WhatsApp’ta yayılan farklı bir hikayeye inanıyordu.
“Herkes dikkatli olsun, çocuk kaçıran başbelaları ülkeye girdi” diyordu telefondan telefona yayılan mesaj. “Bu kişilerin organ kaçakçılığıyla ilişkili oldukları anlaşılıyor. Son birkaç günde, 4, 8 ve 14 yaşındaki çocuklar kayboldu ve bu çocuklar organlarının çalındığına dair vücutlarındaki işaretlerle ölü bulundu. Karınları kesilmişti ve boştu.”
Kalabalığı kışkırtanlardan birinin Acatlan’da uzun zamandır yaşayan Francisco Martinez olduğu biliniyor. Martinez, Ricardo ve Alberto’yu Facebook ve WhatsApp üzerinden suçlayanlardan biriydi ve karakolun dışında telefonu aracılığıyla olayı Facebook üzerinden canlı yayımladı.
“Acatlan ve Puebla sakinleri, lütfen gelin ve desteğinizi gösterin” diyordu kameraya. “Bana inanın, çocuk kaçıranlar burada.”
Martinez kentte dolaşırken, polis tarafından adı Manuel olarak açıklanan başka bir kişi, karakolun yanındaki belediye binasına tırmanarak, çanları çalıyordu. Polisin Ricardo ve Alberto’yu serbest bırakacağı konusunda kent sakinlerini uyarmak için…
Üçüncü bir kişi, Petronilo Castelan, bu iki kişiyi yakmak için benzin almak üzere hoparlörle halkı para vermeye davet ediyordu. Parayı halkın arasında dolaşarak topladı.
Maura Cordero dükkanından olan biteni korku içinde izliyordu, ta ki dışarıdan bir kişinin halka koşmaları çağrısı yaptığını duyana kadar. Ricardo ve Alberto ateşe verilecekti… “Aman Tanrım, bu gerçek olamaz” diye düşündü.
Dakikalar sonra, karakolun girişindeki metal kapı aşıldı, Ricardo ve Alberto Flores dışarı çıkarıldı. İnsanlar olanları kameraya kaydetmek için telefonlarını kaldırdıkları sırada, bu iki kişi dört basamaklı merdivenin dibinde yere itilmişlerdi ve vahşice dövülüyorlardı. Daha sonra, hazırda bekletilen benzin üzerlerine döküldü.
Görgü tanıkları Ricardo’nun dövüldüğü sırada hayatını kaybettiğine inanıyor. Ancak iki adam ateşe verildiklerinde amcası Alberto hâlâ hayattaydı.
Savcıların başka bir kentten Acatlan’a gelmeleri beklenirken, kömürleşmiş cesetler 2 saat boyunca yerde kaldı. Havada ise hâlâ benzin kokusu vardı.
Ricardo’nun büyükannesi Petra Elia Garcia cesetleri teşhis etmesi için olay yerine çağrıldı. Olay yerine vardığında Alberto’nun yanaklarından süzülen yaşların halen görülebildiğini söylüyor. Kalabalıktan geriye kalanlara “Onlara ne yaptığınıza bakın!” diye bağırdı.
Karakolun yanındaki taksi durağında çalışan Carlos Fuentes, “Acatlan’da bugüne kadar olan en korkunç şeylerden biriydi” diyor ve ekliyor:
“Dumanlar kentin her yerinden görülebiliyordu.”
Ricardo’nun anne ve babası Maria ve Jose Guadalupe çocuklarına daha iyi bir yaşam sunabilmek için onları büyükanneleriyle geride bırakarak ABD’ye taşınmıştı.
29 Ağustos’ta Maria ilk başta kötü bir rüya gibi gelen bir dizi Facebook mesajı aldı. Acatlan’daki yakın bir arkadaşı oğlu Ricardo’nun çocuk kaçırma şüphesiyle gözaltına alındığını söylüyordu.
Bir hata olduğunu düşündü.
Ricardo böyle bir işe asla bulaşmazdı. Ancak mesajlar gelmeye devam etti. Daha sonra ise bir Facebook canlı yayınının linki geldi. Ona tıkladığında oğlu ile kardeşinin kalabalık tarafından dövüldüğünü gördü.
Canlı yayının altına bir yorum yazdı:
“Lütfen onlara zarar vermeyin, onları öldürmeyin, onlar çocuk kaçırmadılar.”
Ancak mesajlarının hiç bir etkisi olmadı ve dehşet içinde üzerlerine benzin dökülmesini izledi.
Acatlan’da bir kişinin oğlunu öldürecek kalabalığı toplamasını mümkün kılan teknoloji, oğlunun ölümünü izlemesine de olanak sağlamıştı.
Maria ve Jose Guadalupe aynı gün 10 yıldan uzun bir süre sonra ilk kez Acatlan’a döndüler. Olayların gelişimini Facebook’tan takip eden, Alberto’nun geride bıraktığı eşi Jazmin Sanchez ile buluştular.
Yıllardır Jazmin ve Alberto, Acatlan’ın 14 kilometre dışındaki Xayacatlan de Bravo’da yaşıyorlardı. Alberto öldüğünde geride eşinin yanı sıra 3 kız çocuğu ve onlar için inşa etmekte olduğu yarıda kalmış bir ev bıraktı.
Jazmin, “İyi bir adamdı, bu şekilde ölmeyi hak etmedi” diyor.
Maria ise oğlunun adaletsizliklere karşı insanları savunmak istediği için hukuk okumaya karar verdiğini anlatıyor.
Aile, Acatlan’da Reforma Caddesi’ndeki dükkanlarının kapalı olduğunu ya da dükkanlarını kapatarak olay yerinden uzaklaştıklarını söyleyen dükkan sahipleri ve Maura Cordero dışında, bir sessizlik duvarıyla karşılaştıklarını anlatıyor.
Taksi şoförü Fuentes, “Bununla ilgili kimse konuşmak istemiyor” diyor:
“Olayla doğrudan bağlantısı olan kişilerse çoktan gittiler.”
Yetkililere göre, 5 kişiye olayı kışkırtmaktan, onlara ilaveten 4 kişiye de cinayet işlemekten suç yöneltildi.
Olayı canlı yayımlayan Martinez, benzin almak için para toplayan Castelan ve çanları çalarak halkı toplayan Manuel de bu 5 kişi arasında. Polis diğer kişilerin ise arandığını söylüyor.
Ricardo ve Alberto öldükten bir gün sonra Acatlan’da cenaze töreni düzenlendi. Maria, olay sırasında orada olan bazı görgü tanıklarının cenaze törenine de katıldılarını düşünüyor.
Gözünden yaşlar dökülürken, yerel ve ulusal televizyon kanallarının kemaraları önünde, “Onları nasıl öldürdüğünüze bakın! Hepinizin çocuğu var! Ve ben sevdiklerim için adaletin yerini bulmasını istiyorum!” diyor.
Acatlan’daki ailenin şimdi korku içinde yaşadığını söyleyen Maria, hâlâ kalabalığın neden bir yalana kapılıp gittiğini anlayamıyor:
“Neden doğru olup olmadığını kontrol etmediler? Ortada kaçırılan bir çocuk yoktu, kimse resmi bir şikayette bulunmadı. Sahte haberdi.”
Ricardo ve Alberto Flores’in Meksika’nın ufak bir kasabasındaki ölümü, ilk kez yaşanan bir olay değil.
Facebook ve WhatsApp’tan yayılan dedikodular ve yalan haberler, Hindistan, Myanmar ve Sri Lanka’da ölümle sonuçlanan şiddet olaylarına yol açtı.
WhatsApp insanların büyük gruplara mesaj göndermesini sağlayan şifreli bir uygulama.
Hindistan’da WhatsApp çocuk kaçıranlarla ilgili sahte haberler nedeniyle başlayan linç girişimleriyle ilişkilendirildi.
Haziran ayında Assam eyaletinde Abhijit Nath ve Nilotpal Das 200 kişilik bir çete tarafından ölümüne dövüldü.
Reuters Gazetecilik Çalışmaları Enstitüsü’nün raporuna göre, hem WhatsApp hem de Facebook Meksika’da yaygın bir şekilde kullanılıyor. Aynı rapora göre, Meksika’da internet kullanıcılarının yüzde 63’ü sahte haberlerin yayılmasından ya çok endişeli ya da aşırı derecede endişeli olduklarını söylüyor.
WhatsApp konuyla ilgili bazı önlemler alarak mesajların dolaylı olarak gönderildiğini gösteren bir işaret koydu ve bir mesajın iletilmesini dünya çapında 20 kişiyle, Hindistan’da ise 5 ile sınırladı.
Şirket, kullanıcılara dezenformasyon ile ilgili, polislere ise WhatsApp’ı bir kaynak olarak nasıl kullanabileceklerine ilişkin eğitim verdiklerini anlatıyor.
Meksika’da Peubla da dahil olmak üzere en az 10 eyalet vatandaşlarına çocuk kaçırmayla ilgili sosyal medyada yayılan sahte haberler konusunda bilgi verme amaçlı kampanyalar düzenliyor.
Mexico City’deki siber suçlardan sorumlu polis gücü, en az 300 mahallede yaşayanlar ile doğrudan iletişim kurabilecekleri Whatsapp grupları açtı.
24 Ekim’de Ricardo ve Alberto’nun yaklaşık 30 akrabası, Acatlan’daki bir kilisede anma servisi için bir araya geldi. Papaz, aileler için dua etti ve yanlarında getirdikleri 2 metal haçı kutsadı. Yaklaşık bir saat süren törenden sonra, aileler 500 metre yürüyerek son 2 aydır gitmekten kaçındıkları yere yürüdü.
Jose Guadalupe, haçları Ricardo ve Alberto’nun öldüğü taş basamaklara bıraktı. Bir süre sessiz kaldılar.
Maria, “Haçlar sonsuza kadar orada kalmalı” diyor ve ekliyor:
“Böylece Acatlan halkı ne yaptıklarını görmeli ve hatırlamalı.”
