Müslümanlığın yanı sıra Hristiyanlık ve Musevilik için de büyük öneme sahip Kudüs‘ü Haçlı işgalinden kurtaran Selahaddin Eyyubi (Selahaddin Yusuf bin Eyyub), İslam tarihinin en önemli liderlerinden biri olarak biliniyor.
Hazreti Ömer’in halifeliği döneminde fethedilmesinin ardından uzunca süre Müslümanların hakimiyetinde kalan Kudüs, Birinci Haçlı Seferi sonunda 1099’da yeniden Hristiyanlar tarafından işgal edildi. Haçlı işgali altındaki şehir, işgale son verecek fatihini beklerken Kudüs‘ü prangalarından kurtaracak komutan, 1138’de Irak’ın Tikrit şehrinde dünyaya geldi. Selahaddin Eyyubi, daha sonra ailesiyle Şam’a yerleşti ve burada yaşamaya başladı.
3 DEFA SEFERE ÇIKTI
Genç yaşlarında Büyük Selçuklular’ın Halep Atabeyi Nureddin Mahmud Zengi’nin komutanlarından olan amcası Esedüddin Şirkuh’un hizmetine girdi.
Amcasıyla 3 defa Mısır’a sefere çıkan Selahaddin Eyyubi, hem Fatımilere hem de Haçlılara karşı mücadele etti.
Mısır Veziri olan amcasının bu göreve getirilmesinden kısa süre sonra hayatını kaybetmesi üzerine Selahaddin Eyyubi, 1169’da amcasının yerine geçti. Selahaddin Eyyubi, daha sonra Mısır’da hüküm süren Fatımi devletini ortadan kaldırarak 1171’de Eyyubiler devletini kurdu.
“KUDÜS İŞGAL ALTINDAYKEN BEN NASIL GÜLEBİLİRİM Kİ”
Kudüs‘ü fethinden önceki dönemine ilişkin hakkında birçok menkıbe bulunan Selahaddin Eyyubi, hep kutsal şehri bir gün Haçlı esaretinden kurtarmayı planlıyordu.
“Kudüs işgal altındayken ben nasıl gülebilirim ki…” sözüyle hafızalara kazınan Selahaddin Eyyubi, Eyyubiler devletini kurduktan sonra kutsal şehirdeki işgale son vermek için harekete geçti.
Birinci Haçlı Seferi sonucunda kurulan ve kutsal şehri işgal altında tutan KudüsKrallığı’na bağlı ordu ile Selahaddin Eyyubi komutasındaki İslam ordusu, 4 Temmuz 1187’de bugün İsrail’in kuzeyinde yer alan Taberiye Gölü yakınlarında karşı karşıya geldi.
Tarihe “Hıttin Savaşı” olarak geçen muharebeyi Selahaddin Eyyubi’nin askeri dehası sayesinde İslam ordusu kazandı. Kudüs Krallığı’nın askeri gücünün büyük ölçüde yok edildiği Hıttin Savaşı, Kudüs‘ün fethine giden yolu açtı.
Selahaddin Eyyubi, Hıttin zaferinden yaklaşık 2,5 ay sonra, 20 Eylül 1187’de işgal altındaki Kudüs‘ü kuşattı. Ünlü komutanın kuşatma sırasında Kudüs‘ün zarar görmemesi için büyük önem gösterdiği ve kutsal şehri korumak için “Kudüs‘ün, Allah’ın kutsal saydığı beldelerden biri olduğuna büyük bir inancım vardır. Sizin de kutsallığına inandığınız bu beldeye muhasara ve savaşın gerektirdiği yollarla hücum etmek ve girmek istemiyorum.” ifadelerini kullandığı bilinir.
Kuşatmayı kıramayan Kudüs‘ün işgalci komutanı İbelinli Balian’ın 2 Ekim 1187’de şehri Eyyubilere teslim etmesiyle Kudüs‘teki 88 yıllık Haçlı işgali sona erdi.
Haçlılarca tahrip edilen Mescid-i Aksa’yı kendi elleriyle süpüren ve gül yağıyla yıkatan Selahaddin Eyyubi, Harem-i Şerif’i Hristiyanlara ait sembollerden arındırdı.
Fetih sonrası Kubbetü’s Sahra’daki haçın da indirilmesinin ardından 88 yıl boyunca duyulamayan ezan sesi yeniden şehrin semalarında yankılanmaya başladı.
KUDÜS FATİHİNİN VEFATI
Orta Doğu’daki Haçlı varlığının belini kırarak İslam dünyasının gücünü Avrupa’ya gösteren Selahaddin Eyyubi, 4 Mart 1193’te Şam’da vefat etti. Selahaddin Eyyubi’nin türbesi Şam’daki Emevi Camisinin yanında yer alıyor.
Kudüs ve tüm İslam aleminde olduğu gibi Irak’ta da Selahaddin Eyyubi’ye büyük sevgi duyuluyor. Selahaddin Eyyubi’nin dünyaya geldiği yer olan Tikrit kent merkezinin bağlı olduğu Salahaddin vilayeti de adını bu büyük komutandan alıyor.
“İSLAM BÖLGELERİNİN FETHEDİLMESİNİN ÖNÜNÜ AÇTI”
Irak’ın Erbil vilayetindeki Selahaddin Üniversitesi İslam Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Kamil Kadir, Selahaddin Eyyubi’nin İslam tarihindeki yerini değerlendirdi.
Selahaddin Eyyubi’nin Haçlılara karşı önemli zaferler elde ettiğini hatırlatan Kadir, bu büyük komutanın İslam tarihindeki yerini, “Selahaddin Eyyubi, kurduğu devletle haçlıların Kudüs ve diğer İslam topraklarına yönelik saldırılarını akamete uğrattı. Haçlılar, Mısır’ın Kahire ve İskenderiye gibi şehirlerini bile işgal etmek istiyordu ancak Selahaddin Eyyubi bunlara geçit vermedi ve oraları sıkı bir şekilde savundu.” ifadeleriyle anlattı.
Kudüs‘ün Selahaddin Eyyubi için özel bir yeri ve önemi olduğunu vurgulayan Kadir, şunları kaydetti:
“Selahaddin Eyyubi, Kudüs‘ü fethetmek için güçlü bir ordu kurdu. Kudüs‘ün fethedilmesi için Abbasilerin başkenti Bağdat’a mektup göndererek kutsal şehri Haçlılardan kurtarmak için yardım istedi ancak İslam kaynaklarında yer alan rivayetlere göre Abbasilerden yeteri kadar yardım alamadı. Abbasiler, Kudüs‘ün kurtarılması için sadece at gibi lojistik anlamda değerlendirilebilecek birtakım yardımlar gönderdi. Kudüs‘ün fethedilmesiyle Haçlılar büyük moral kaybı yaşadı ve böylece Selahaddin Eyyubi, işgal altında kalan Akdeniz kıyısındaki bölgelerin ve diğer İslam bölgelerinin fethedilmesinin de önünü açtı.”
Iraklı akademisyen Kadir, Selahaddin Eyyubi’nin ilme de büyük önem verdiğine dikkati çekerek, sözlerini şöyle tamamladı:
“Selahaddin Eyyubi, sadece askeri anlamda bir zafer elde etmedi. O, aynı zamanda düzenli ve modern bir devlet geliştirdi. Onun döneminde yüzlerce medrese, hastane ve cami yapıldı. Selahaddin Eyyubi döneminde İslam aleminde ilim zirveye ulaştı. Dönemin alimleri Selahaddin Eyyubi’nin hakimiyeti altındaki topraklara yöneldi. Alimlere verdiği destekle Selahaddin Eyyubi; ilmin gelişmesini ve önemli mesafeler kat etmesini sağladı.”
BAĞDAT/AA
