Kriz var mı, yok mu, en doğrusunu halk söyler; Çünkü yaşıyor.
Ekonomik göstergeler; enflasyon, işsizlik, üçüncü ve dördüncü çeyrekte beklenen büyüme oranları, ekonomik konjonktürün inişte olduğunu gösteriyor. Konkordatoların ve kredi yapılandırma taleplerinin artması, satışların düşmesi, iş yerlerinin kapanması da krizin giderek derinleştiğini gösteriyor.
Bütün bunların ötesinde, gerek doğrudan halkla yapılan anketler ve gerekse Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)in yaptığı anket ve araştırmalarda, üretici ve tüketici de ekonomik kriz olduğunu teyit ediyor.
Mediar Araştırma’nın (Gazi Üniversitesi Teknopark, Gölbaşı), Mart 2019 Yerel Seçimleri İstanbul İli Seçmen Profili Araştırmasında, Ekonomik bir kriz içinde olduğumuzu düşünüyor musunuz? sorusuna ankete katılanların yüzde 77.86’sı evet diyerek ekonomik kriz olduğunu doğrulamıştır. Ankete katılanların azınlığı yüzde 16.23’ü kriz yok diyor.
Eğer fikrim yok diyenleri çıkarıp, evet ve hayır diyenler arasında bir oranlama yaparsak, ankete katılanların yüzde 83’ü kriz var diyor. Demek ki AKP’ye oy vermiş olan seçmenin çoğunluğu da kriz olduğunu söylüyor. (Aşağıdaki Grafik.)
Öte yandan aynı araştırmada ‘‘Kriz içinde olduğumuzu düşünüyorsanız nedenleri sizce nelerdir?” sorusuna, çoğunluk yüzde 57.89 olarak ‘‘Yanlış ekonomi yönetimi” diye cevap veriyor.
TÜİK, ”Ekim ayı ekonomik Güven Endeksi”ni yayınladı.
Ekonomik Güven Endeksi; “tüketici ve üreticilerin genel ekonomik duruma ilişkin değerlendirmelerini, beklenti ve eğilimlerini özetleyen bir bileşik endekstir.”
Endekse temel olan anketlerde, hanenin maddi durumu, genel ekonomik durum ve işsizlik durumu da soruluyor. Sonuçta üretici ve tüketici aynı zamanda ekonominin ve kendisinin içinde bulunduğu durumu da belirtmiş oluyor. Endekste 100 altı güvensizliği gösteriyor. Geçen yıllar reel kesim, hizmet sektörü ve perakende ticaret sektörü 100 üstünde idi. Bu sene tamamı yüz altına geriledi. Bu endeks bu sene Ekim ayında bir yıl öncesi aynı aya göre 34 puan geriledi. 2017 Ekim ayında 101.8 iken bu sene aynı ayda 67.8’e kadar düştü.
***
Ekim 2018 Güven Endeksleri
***
Ekonomik kriz halk tarafından tescil edilmişken, siyasi iktidarın doların 5.5 liraya gerilemesini krizi çözdük şeklinde lanse etmeye çalışması da krizi derinleştiriyor. Zira halk sınıktı içindeyken, kriz yaşarken, aldığımız önlemlerle kriz çözüldü demek, siyaha beyaz demek gibidir ve elbette ki ters teper. Halkta siyasi iktidar bu işi bilmiyor ve çözemez diye bir kanaat oluşur. Ekonomik güven endeksi de bir bakıma bu durumu vurguluyor.
Kaldı ki; Dolardaki hareket, TL’ye olan güven sorunu (ekonomideki gidişat) yanında reel faiz oranlarına, uluslararası sermaye hareketlerine ve dolayısıyla yabancı sermaye girişine, doların diğer paralar karşısındaki değer değişmelerine, siyasi sorunlara, dış politikaya, ekonomideki kırılganlığa, dış borç riskine bağlı olarak değişir.
Dahası; ekonomik kriz halinde her durumda TL’nin reel değeri düşüktür.
Bugün de MB TÜFE bazlı reel kur endeksine göre dolar karşısında TL’nin değeri yüzde 35 dolayında daha düşüktür.
Bizim yapmamız gereken, halkta yanlış algı yaratmaya çalışmak değil, halka kulak verip, kriz için kalıcı çözüm geliştirmek olmalıdır.
Yazara ait yayınlanan son makaleleri gazete bayilerinden Yeni Çağ Gazetesi satın alarak okuyabilirsiniz.
