Bugünkü ilk felsefe yazımız da felsefenin uçsuz bucaksız dünyasına bir adım atacağız. Ve felsefenin ne olduğunu, nasıl ortaya çıktığını anlamaya çalışacağız.
Felsefe nedir?
“Felsefe neleri bilmediğini bilmektir.”- SOKRATES
“Felsefe ilk nedenlerin bilgisidir”- ARİSTOTELES
Felsefe, yunanca “Philosophia” kelimesinden gelir. İki ayrı sözcüğün birleşimidir. Philio(Sevgi) + Sophia(Bilgelik) Philosophia ya da Philodphy “Bilgelik Sevgisi” demektir. Peki bilgelik nedir? Bunu anlamak için bilge kelimesinin anlamını bilmek gerekir.
Bilge: Herşeyi bildiği gibi, bildiği şeyleri de iyi sağlam bilen, bilgisini kendisi ve başkaları için en yararlı bir biçimde kullanabilen, iyi ahlaklı, olgun ve erdemli kimsedir. İşte bizler felsefe yaparak bu bilgeliğe ulaşmaya çalışırız.
Felsefe kuru kuruya bir bilgi edinme çabası değildir. Aslında amaç doğru bir yaşama ve mutluluğa ulaşma isteğidir. Felsefe insanın hakikati bulma çabasıdır. Ve bunu aklıyla yapar. Ayrıca felsefe cevapları bulmaktan çok, sorulan sorular ile ilgilenir. Bana göre felsefe hakikati bulmak için çıkılmış bir yolculuktur. Yani felsefe yolda olmaktır. “Aradığımız soruların cevaplarını bulabilecek miyiz?” bilemiyorum. Ama yolda olmanın kendisi de güzeldir.
Felsefenin alanları nelerdir?
- Bilgi felsefesi
- Din felsefesi
- Siyaset felsefesi
- Bilim felsefesi
- Sanat felsefesi
- Ahlak felsefesi
- Varlık felsefesi
Felsefenin bu alanlarına daha sonra ki yazılarım da detaylı olarak değineceğim. O yüzden şimdilik felsefenin alanlarını bilmemiz yeterli olacaktır.
Felsefenin sıradan bir düşünce faaliyetinden farkı nedir?
Öncelikle felsefe bir bilim değildir. Yani deney ve gözleme dayanmaz. Meraklı olan herkes felsefeye başlayabilir. Felsefe bir akıl yürütme faaliyetinin sonucu olarak orya çıkmıştır. Ve felsefede cevaplardan çok sorular önemlidir. Bu soruları sorduktan sonra da hakikate ve gerçeğe ulaşmaya çalışırız. Her insan felsefe yapabilir yeter ki en doğru ve kesin bilgiye kendisinin sahip olmadığını bilsin.
Felsefe de nihayete ermişlik, bitmişlik yoktur. Felsefe; hakikati arama yolculuğudur. Bu yolculuk nihayete erebilir ya da eremez ancak önemli olan bu yolda olmaktır.
Felsefe nasıl ortaya çıktı?
İnsanlar ilk düşünmeye başladıkları zamanlar da olup bitenler ile ilgili mitolojik düşünceye sahiptiler. Bütün olayları gerçek ile bağı olmayan,insanüstü varlıklara bağlıyorlardı. Daha sonra bu mitolojik düşüncenin aradıkları cevapları kendilerine veremediklerini düşünmeye başladılar.
Aradıkları cevapları gökyüzünde insana benzeyen fakat insanüstü yeteneklere sahip canlılar da değil, aksine yerde, kendilerinin yanı başında nesneler dünyasındaydı. Böylece doğada olup bitenleri mitoloji ile değil, doğal güçlerle, kişisel görüş ve gözlemlerle, bağımsız akla dayanarak, sorgulayarak, bir inancı yorumlamaktan çok, merakın sonucu sonucu olarak “felsefi düşünceyi” başlattılar.
İlk filozoflar Anadolu’nun batısında İyonya’da ortaya çıkmışlardır. Felsefi düşüncede özellikle Efes ve Milet şehirlerinin öne çıktığını görüyoruz.
Filozof nedir?
Felsefe yapan kişiye “Filozof” denir.Filozof “bilgeliği seven” demektir. Kendisini filozof olarak adlandıran ilk kişi Pisagor’dur.
Filozoflar, bulunduğu yerden memnun olmayan ve herhangi bir konuda görüneni değil ötesini soruşturan, hakikati arayan insanlar olmuştur.
Felsefenin işlevi nedir?
- Felsefe bakış açımızı genişletip derinleştirir, düğer insanlarla empati kurmayı öğretir.
- Felsefe bizlere hayata daha sorgulayıcı ve eleştirel bir gözle bakmayı, her şeye körü körüne inanmamayı öğretir.Böylece kandırılan olmadığımız gibi kandıran kişi de olmayız.
- Tek doğruyu bilenin kendimiz olmadığını başka doğrular ya da hakikatler olabileceğini, bunları düşünen insanlara saygı göstermeyi öğreniriz.
- Felsefe, bilimsel çatışmaların fitilini ateşler ve bilime yön verir.
- Felsefe bizi insanlaştırır hem kendi türümüze hem de diğer canlılara empati kurarak, onların anlam dünyalarını anlamaya çalışarak yaklaşmayı öğretir.
- Felsefe bencil olmamayı ve erdemli, diğergam bir insan olmayı öğretir.
Umarım felsefeye yeni başlayan arkadaşlar için yararlı bir yazı olmuştur. Bir daha ki felsefe yolculuğumuz da buluşmak üzere.
“İnsanın en temel ihtiyacı hakikati bilme ihtiyacıdır”- HEGEL