Yeni yılın ilk enflasyon rakamı belli oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ocak ayı itibarıyla 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında, tüketici fiyatları yüzde 17.16, yurt içi üretici fiyatları yüzde 28.70 arttı. TÜFE, ocakta geçen yılın aralık ayına göre yüzde 1.06, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 20.35 yükseldi. Yİ-ÜFE ise Aralık 2018’ye göre yüzde 0.45, Ocak 2018’ye kıyasla da yüzde 32.93 arttı. Yeni yılın ilk raporunda canavarı uyandıran ilk kalem gıda oldu. Gıda fiyatları aylık bazda yüzde 6.9 yükselirken, yıllık verilere göre, bu oran yüzde 32’ye yaklaştı. Yani sadece gıda olsaydı enflasyon yüzde 1.5 artış kaydedecekti. Öte yandan, sebze fiyatlarındaki fiyat farkı da enflasyonu tetikleyen kalemlerin başında geldi. Ocak ayında sebze fiyatlarının TÜİK verilerine göre, yüzde 30’a yakın artması yıllık orana yüzde 80.6 olarak yansıdı. Sebzedeki bir aylık fiyat artışı bir yıllık asgari ücret zammının üzerine çıktı. Asgari ücrete ortalama yüzde 26 zam yapılmıştı. Geçen yıl turizmde yakalanan güzel grafik, bu yılın erken rezervasyon fiyatlarını da etkiledi. Paket turlarda Ocak ayında yüzde 18’lik artış gerçekleşti. 12 aylık ortalamada bu oran 51.8 olarak kayıtlara geçti. Hazır giyimciler içinde ocak ayı hiç iyi geçmedi. TÜİK raporuna göre hazır giyimcilerin maliyetlerinin kumaş tarafında arttığı görüldü. Kumaş fiyatlarındaki artış yüzde 46.8 olurken, giyimde yüzde 18.8’lik yükseliş kaydedildi. Enflasyona asıl freni konut harcamaları yaptırdı. Ekonomistlerin ocak ayı enflasyon beklentilerinin ortalaması yüzde 1.26 olmuştu. Bu ortalamaya göre, bir önceki ay yüzde 20.30 olan yıllık enflasyonun yüzde 20.59’a yükseleceği öngörülmüştü. Ekonomistlerin 2019 sonu enflasyon beklentisinin ortalaması ise yüzde 16.38 olarak belirlenmişti. Ayrıca TÜİK, TÜFE sepeti ve madde ağırlıklarını güncelledi. Buna göre, 2019’da TÜFE’de 418 madde, 895 madde çeşidi kapsanacak. Yİ-ÜFE endeks sepeti de güncellendi.
KONUT PAKETİ FRENLEDİ
Konut tarafında da enflasyon düşüşe geçti. Kiralar aylık bazda yüzde 1.33 artarken, bunun yıllık yansıması yüzde 10 oldu. Fakat seçim öncesinde yapılan bazı konut kampanyaları, elektrik, su ve doğalgaz indirimleri enflasyona en büyük freni yaptı. Su faturalarında düşüş yüzde 5, elektrikte yüzde 10, doğalgazda ise yüzde 6.1 olarak gerçekleşti. Sadece bu üç kalemin etkisi aylık bazda enflasyona yüzde 47’lik katkı sağladı. Yani 1.06’lık en rakamda etki neredeyse yarı yarıya olduğu TÜİK raporlarına göre gözlemlendi. Su faturası fiyatlarına yüzde 15, elektrik ve doğalgaz faturalarına ise yüzde 10 indirim yapılmıştı.
FİYATLAR DÜZELMEZSE DÜŞÜŞ OLMAZ
Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı, ocak enflasyonunda, gıda fiyatları artışının bekledikleri gibi yüzde 6’lı seviyelerde gerçekleştiğini söyledi. Giyim fiyatlarındaki mevsimsel düşüşün ise ocak ayı için beklentinin üzerinde göründüğünü belirten Tokalı, yıllık enflasyondaki düşüşün ocak ayıyla birlikte ara vermiş olabileceğini değerlendirdi. Gıda fiyatlarında ciddi aşağı yönlü bir düzeltme gerçekleşmediği sürece, yıllık enflasyondaki yükselişin devam edebileceği tahminlerini koruduklarını söyleyen Tokalı, enflasyonda kalıcı düşüşün ağustos ayından itibaren gerçekleşebileceği ve yılı yüzde 17.5 seviyesinde kapatabileceğini dile getirdi.
SEPETE 12 ÜRÜN DAHA GİRDİ
TÜİK’ten yapılan açıklamaya göre, 2019 yılı TÜFE hesaplamalarında, 2018 yılı Aralık ayı temel alındı. Bu kapsamda 2019’da TÜFE’de 418 madde, 895 madde çeşidi kapsanacak olup, 28 bin 711 iş yeri ve 4 bin 274 konuttan her ay 544 bin 256 fiyat derlenecek. Enflasyon sepetine bu yıl hazır et yemekleri, konserve balık, hazır sütlü tatlılar, dereotu, nane, roka, tere, fındık ezmesi, çocuk elbisesi, evcil hayvanlar için gıda harcamaları, saat ve kadın çantası olmak üzere 12 yeni ürün girdi.
BEKLENTİ İLK YARIDA YÜZDE 20
Ekonomist Haluk Bürümcekçi, gıda fiyatlarının enflasyonu belirgin artırıcı yönde etkilediğini, gıda dışı diğer gruplarda fiyat gerilemeleri veya düşük fiyat artışlarının görülmesinin dengeleyici etki yaptığını söyledi. Bürümcekçi “TÜİK’in hesaplamasına göre geçen yıl ocak ayında işlenmemiş gıda fiyatları aylık yüzde 1.58 artarken, bu yıl ise yüzde 12.33 artış gösterdi. Dolayısıyla işlenmemiş gıda yıllık enflasyonu yüzde 27.09 seviyesinden yüzde 40.54’e yükselirken, işlenmiş gıda fiyatları yıllık artışı ise yüzde 22.15’e geriledi. Böylece, gıda fiyatlarının yıllık artış hızı yüzde 30.97’ye yükseldi.” Bürümcekçi, manşet enflasyonun ilk yarıda yüzde 20’nin üzerinde kalabileceğini, gıda fiyatlarının belirsizliği ve oynaklığı dışında, ham petrol ve diğer emtia fiyatlarının görünümü, döviz kuru hareketleri ve kamu fiyat/vergi ayarlamalarının enflasyon üzerindeki risklerin yönünü belirleyeceğini dile getirdi.
TEKSTİL SEKTÖRÜNDE DÜŞÜŞ VAR
Ana harcama grupları itibarıyla ocakta, aylık bazda en yüksek artış yüzde 6.43 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda görülürken, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 3.62, sağlıkta yüzde 3.56, eğlence ve kültürde yüzde 3.18 ve lokanta ve otellerde yüzde 1.07 artış oldu. Ocakta aylık bazda en fazla düşüş gösteren grup ise yüzde 7.95 ile giyim ve ayakkabı olarak kayıtlara geçti. Bunu yüzde 3.1 ile konut izledi. TÜFE’de yıllık bazda en yüksek artış yüzde 30.97 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda görüldü. Geçen yılın aynı ayına göre çeşitli mal ve hizmetler yüzde 29.63, ev eşyası yüzde 29.07, eğlence ve kültür yüzde 23.15 ve lokanta ve oteller yüzde 19.89 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları oldu.
ÜRETİCİNİN MALİYETİ ARTTI
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, Yİ-ÜFE ocakta bir önceki aya göre yüzde 0.45, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 32.93 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 28.7 yükseldi. Sanayideki dört sektörün Aralık 2018’e göre değişimleri, madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe yüzde 2.83, imalat sanayisi sektöründe yüzde 0.47, elektrik ve gaz sektöründe yüzde 0.38 artarken, su sektöründe ise 6.88 azalış olarak gerçekleşti. Geçen ay bir önceki aya göre tütün ürünleri yüzde 31.23, ham petrol ve doğal gaz yüzde 11.70, su ve suyun arıtılması ve dağıtılması yüzde 6.88 ile bir önceki aya göre endekslerin en fazla azaldığı alt sektörler oldu. Buna karşılık aylık bazda en fazla artış, yüzde 4.67 ile diğer madencilik ve taş ocakçılığı ürünleri, yüzde 4.22 ile kömür ve linyit, yüzde 3.94 ile diğer ulaşım araçları olarak gerçekleşti.
BAŞKENTTE ETİKETLER ÇOK ÇIKMADI
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ocakta yıllık bazda fiyatlar ülke genelinde yüzde 20,35 artış kaydetti. İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) 2. düzeyde bulunan 26 bölge içinde, aylık bazda en yüksek artış yüzde 2,41 ile “Şanlıurfa, Diyarbakır”, 12 aylık ortalamalara göre en yüksek artış ise yüzde 19,16 ile ‘’Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye” bölgesinde gerçekleşti. Yıllık bazda en yüksek artış yüzde 25,17 ile “Şanlıurfa, Diyarbakır” bölgesinde gözlenirken, bunu yüzde 24,02 ile “Gaziantep, Adıyaman, Kilis”, yüzde 23,75 ile “Mardin, Batman, Şırnak, Siirt”, yüzde 23,44 ile “Van, Muş, Bitlis, Hakkari” izledi. En düşük fiyat artışı ise yüzde 17,28 ile “Ankara” bölgesinde gerçekleşti.
