Piyasalardaki sıkılaşma ve dar boğaza giren ekonomik koşullar hem reel kesime hem de güven endekslerine de yansıdı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından mayıs ayına ilişkin İktisadi Yönelim İstatistikleri ve Reel Kesim Güven Endeksi açıklandı. Buna göre, Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE), mayısta bir önceki aya göre 6.6 puan azalarak 105.5 seviyesinden 98.9’a geriledi. Endeksi oluşturan anket sorularına ait yayılma endeksleri incelendiğinde, gelecek üç aydaki toplam istihdam miktarı ve mevcut mamul mal stokuna ilişkin değerlendirmeler endeksi artış yönünde etkiledi. Öte yandan hizmet sektörü güven endeksi bu ay yüzde 4.4, inşaat sektörü güven endeksi yüzde 7.7, perakende ticaret sektörü güven endeksi yüzde 0.7 azalış gösterdi. Tüm bu koşullar karşısında güven endeksleri gerileme kaydederken sanayide işler biraz daha değişik bir ayı geride bıraktı. İmalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı (KKO), mayısta bir önceki aya göre 1.3 puan artarak yüzde 76.3 seviyesinde gerçekleşti.
RKGE’ye göre, genel gidişat, gelecek 3 aydaki ihracat sipariş miktarı ve üretim hacmi, sabit sermaye yatırım harcaması, son 3 aydaki toplam sipariş miktarı ve mevcut toplam sipariş miktarına ilişkin değerlendirmelerin endeks üzerindeki etkisi azalış yönünde oldu. Mevsimsellikten Arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi (RGKE-MA) ise mayısta bir önceki aya göre 5.3 puan azalarak 94.7 puana düştü. Son 3 aya yönelik değerlendirmelere bakıldığında, üretim hacminde nisanda azalış bildirenler lehine olan seyir, mayısta artış bekleyenler lehine döndü. Son 3 aylık değerlendirmelerden sipariş miktarı beklentilerine bakıldığında ise iç piyasada azalış ve ihracatta artış bildirenler lehine olan seyir mayısta nisana göre zayıfladı. Mevcut toplam siparişlerin mevsim normallerinin altında olduğu yönündeki değerlendirmeler güçlendi. Bununla birlikte mevcut mamul mal stoklarının seviyesinin mevsim normallerinin üzerinde olduğu yönündeki değerlendirmeler ise zayıflayarak devam etti. Gelecek 3 aya yönelik değerlendirmelerde ise üretim hacmi, iç piyasa ve ihracat sipariş miktarında artış bekleyenler lehine olan seyir zayıfladı. Gelecek 12 aydaki sabit sermaye yatırım harcamasına ilişkin artış yönlü beklentiler azalış öngörenler lehine döndü. Gelecek 3 aydaki istihdama ilişkin artış yönlü beklentiler ise güçlenerek devam etti.
KAPASİTE KULLANIMINDA BÜYÜK FARK
TCMB’den yapılan açıklamaya göre, mayıs ayında, imalat sanayinde faaliyet gösteren bin 720 iş yeri tarafından İktisadi Yönelim Anketi’ne verilen yanıtlar toplulaştırılarak değerlendirildi. KKO, mayısta bir önceki aya göre 1.3 puan artarak yüzde 76.3 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı (KKO-MA), bir önceki aya göre 1.1 puan artışla yüzde 76.1’e çıktı. Bu artış oranlarına baktığımızda kapasitenin ya ihracatla ya da iç pazarla birlikte artacağı görülüyor.
MALİYETLERDE ARTIŞ OLACAK
Ortalama birim maliyetlerde, son 3 ayda ve gelecek 3 ayda artış olacağını bekleyenler lehine olan seyir güçlendi. Gelecek 3 aydaki satış fiyatı artış beklentileri de güçlenerek devam etti. Gelecek 12 aylık dönem sonu itibarıyla yıllık Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) beklentisi mayısta bir önceki aya göre 1 puan artarak yüzde 23,5 seviyesinde gerçekleşti. İçinde bulunduğu sanayi dalındaki genel gidişat konusunda, mayısta nisana kıyasla daha iyimser olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 5.6’ya, aynı kaldığını bildirenlerin oranı ise yüzde 67.1’e geriledi. Bu konuda daha kötümser olduğunu bildirenlerin oranı ise yüzde 27.3’e yükseldi.
PERAKENDE DE RAMAZAN ETKİSİ
Türkiye İstatistik Kurumu, mayıs ayına ilişkin sektörel güven endekslerini açıkladı. Buna göre, mevsim etkilerinden arındırılmış hizmet sektörü güven endeksi nisan ayında 83.1 iken bu ay yüzde 4.4 azalarak 79.4 değerine düştü. Hizmet sektöründe bir önceki aya göre, iş durumu, hizmetlere olan talep ve hizmetlere olan talep beklentisi endeksleri sırasıyla yüzde 4.8, yüzde 3.7 ve yüzde 4.7 düşüşle 75.1, 73.2 ve 90 değerlerini aldı. Mevsim etkilerinden arındırılmış perakende ticaret sektörü güven endeksi mayıs ayında yüzde 0.7 azalarak 89.9 oldu. Perakende ticaret sektöründe bir önceki aya göre iş hacmi-satışlar ve iş hacmi-satışlar beklentisi endeksleri sırasıyla yüzde 3.7 ve yüzde 0.3 azalarak 73.3 ve 87.6 değerlerini aldı. Mevcut mal stok seviyesi endeksi ise yüzde 1.1 artarak 109 değerine ulaştı. Mevsim etkilerinden arındırılmış inşaat sektörü güven endeksi de geçen ay 53.9 iken bu ay yüzde 7.7 düşüşle 49.8 oldu. İnşaat sektöründe bir önceki aya göre alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi ve toplam çalışan sayısı beklentisi endeksleri sırayla yüzde 5.9 ve 8.8 azalarak 38.4 ve 61.2 değerini aldı.
