Türkiye’nin dış borç stoku artmaya devam ediyor. Özel sektörün dış borç stoku 2018 yılının ilk çeyreğinde 297 milyar dolarken, bu rakam 2019’un aynı döneminde 267 milyar dolara geriledi. Özel sektör, bu dönemde 30 milyar dolarlık ödeme yaptı. Kamu da ise durum farklı. 5 milyarı kamu, 5 milyarı Merkez Bankası olmak üzere söz konusu dönemde 10 milyar dolarlık yeni borçlanma yapıldı. Ancak o dönemde kurun aşağı yönlü hareket etmesiyle kamunun dış borç stoku 20 milyar dolar azaldı. Türkiye’nin toplam dış borç stoku, Gayri Safi Millî Hasıla’ya (GSYH) oranı da yükseliş gösteriyor. 2010’da yüzde 37,8 olan oran, 2011’de yüzde 36,7, 2012’de yüzde 39,3 2013’te yüzde 41,3 2014’te yüzde 43,4 2015’te yüzde 46,4, 2016’da yüzde 47,4, 2017’de yüzde 53,4 2018’de yüzde 56,7 2019’un 2’nci çeyreğinde ise yüzde 61,9’a kadar arttı. Hazine ve Maliye Bakanlığı, 30 Haziran itibarıyla brüt ve net dış borç stoku, Hazine garantili dış borç stoku ve kamu net borç stoku ile AB tanımlı genel yönetim borç stoku verilerine rakamlar paylaşıldı. Buna göre, 30 Haziran itibarıyla Türkiye’nin brüt dış borç stoku 446.9 milyar dolar oldu.
Stokun milli gelire oranı yüzde 61,9 olarak hesaplandı. Türkiye’nin net dış borç stoku da aynı dönemde 268,3 milyar dolar oldu. Stokun milli gelire oranı yüzde 37,2 olarak kayıtlara geçti. Söz konusu dönemde Hazine garantili dış borç stoku 14.7 milyar dolar oldu. Kamu net borç stoku ise bu dönemde 591.4 milyar lira olarak gerçekleşti. Stokun milli gelire oranı yüzde 14,8 olarak belirlendi. AB tanımlı genel yönetim borç stoku 1 trilyon 283.9 milyar lira, bu rakamın milli gelire oranı yüzde 32,2 olarak kayıtlara geçti.
REEL SEKTÖRDE DURGUNLUK SÜRÜYOR
Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) tarafından hazırlanan Satınalma Müdürleri Bileşik Endeksi’nin (SAMEKS) Eylül 2019 sonuçlarına göre, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi, eylülde bir önceki aya göre 1,4 puan geriledi ve 46,4 düzeyinde gerçekleşti. Böylece 50 referans değerinin altındaki seyrini eylül ayında da sürdüren endeks, reel sektöre yönelik durgunluğun bu dönemde de sürdüğüne işaret etti ve yılın üçüncü çeyreğine ilişkin olumsuz bir görüntü verdi. Öte yandan, eylülde bir önceki aya kıyasla Hizmet Endeksi 2,2 puan azalarak 45,8’e, Sanayi Endeksi de 2 puan gerileyerek 46,6’ya düştü. Bu dönemde hizmet sektörüne yönelik girdi alımlarındaki ivme kaybı iş hacmini olumsuz etkilerken, sanayi sektöründe de yeni siparişlerdeki azalmaya bağlı olarak üretim kaybı gözlendi. Türkiye İstatistik Kurumu, eylül ayı sektörel güven endeksleri verilerine göre, mevsim etkilerinden arındırılmış hizmet sektörü güven endeksi ağustos ayında 89,1 iken, bu ay yüzde 0,2 artarak 89,3 oldu. Hizmet sektöründe bir önceki aya göre iş durumu ve hizmetlere olan talep endeksleri sırasıyla yüzde 1,9 ve yüzde 1 artarak 87 ve 85,4 değerlerini aldı. Hizmetlere olan talep beklentisi endeksi ise yüzde 2,2 azalarak 95,4’e geriledi. Mevsim etkilerinden arındırılmış perakende ticaret sektörü güven endeksi eylülde yüzde 2,7 artarak 97,6 değerine yükseldi. Perakende ticaret sektöründe bir önceki aya göre, iş hacmi-satışlar, mevcut mal stok seviyesi ve iş hacmi-satışlar beklentisi endeksleri sırasıyla yüzde 4,1, yüzde 1 ve yüzde 3,4 artarak 89, 105,8 ve 98,1 değerlerini aldı. Mevsim etkilerinden arındırılmış inşaat sektörü güven endeksi bir önceki ayda 55,5 iken, bu ay yüzde 8,3 yükselerek 60,1’e çıktı.
