CoronaVac aşısı, Çinli ilaç şirketi Sinovac BioNTech ve Brezilyalı biyolojik araştırmalar yapan Butantan Enstitüsü’nün iş birliğince geliştirildi ve ilk sonuçlar Makak maymunları üzerinde test edildi. Aşının Covid-19’u nötralize eden antikorlar ürettiği ve bu nötralize sonucu “ölü aşı” olarak isimlendirilmeler yapıldığı bilinmektedir.
CoronaVac, Çin’de geliştirilen ve COVID-19’a karşı bağışıklık sağlayan bir aşıdır. Bu aşı, dünyanın birçok ülkesinde kullanılmaktadır. Türkiye, bu aşıdan 50 milyon doz sipariş etmiştir. Bununla birlikte, Türkiye tek ilgili ülke değildir. Endonezya 125 milyon, Brezilya 46 milyon, Şili 60 milyon ve Hong Kong 7,5 milyon doz aşı istemiştir. Bu sayılar, CoronaVac aşısının küresel olarak ne kadar talep gördüğünü göstermektedir.
CoronaVac Aşısı Ne Zaman Yapılır?
CoronoVac aşısının yapılabilmesi için önce belli başlı semptomlara sahip olunması gerekmektedir. İngiltere’de yaşayan 17.500 kişinin istatiksel semptom bilgilerine göre ilk “boğaz ağrısı “daha sonra sırasıyla “baş ağrısı”, “burun tıkanıklığı” ve de “kuru öksürük” belirtileri gözlenmektedir. İngiltere’de Ulusal Sağlık Hizmetleri’nin Covid-19 belirtiler listesinde açıkladığı koku ve tat alma kaybı da belirtiler arasında görülen bir semptom olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle halsizlik gibi etkileri de bulunan bu virüsün insan yaşantısını olumsuz olarak etkilediğini çok bariz bir şekilde ortaya koymaktadır. Covid-19 ile enfekte olan kişilerde;
- Miyokardit yani kalp kası iltihabı,
- Hipertansiyon,
- Kalp yetmezliği,
- Kanama ve pıhtılaşma bozuklukları,
- Koroner kalp hastalığı gibi kalp damar sorunları ortaya çıkmaktadır.
Ağırlıklı olarak görülen yorgunluk ve halsizlik ana belirtilerinin yanı sıra meydana gelen boğaz ve baş ağrısı, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, baş dönmesi, ses kısıklığı, kas ağrıları, göz ağrısı, nefes darlığı, kulak ağrısı vb. gibi semptomlar Covid-19’un belirtilerindendir.
COVID-19 Aşısı CoronaVac’ın İçeriği Nedir?
Sağlık Bakanlığı’nın Covid-19 Aşı Bilgilendirme Platformu’nda verilen bilgilere binaen, CoronaVac aşısının ana maddesi SARS-CoV-2 antijeni adı verilen bir bileşendir. Ve bu bileşen COVID-19 hastalığına neden olan virüsün etkisizleştirilmiş halidir. Bu virüsler vücuda enjekte edildiğinde, hastalık yapma güçleri kalmamıştır ama vücudun savunma sisteminin antikor üretmesine ve bağışıklık geliştirmesine neden olurlar.
CoronaVac aşısının diğer bir önemli maddesi alüminyum hidroksittir. Bu madde, aşıdaki zayıflamış virüslere karşı vücudun daha güçlü bir tepki vermesini sağlayan bir destekleyici maddedir.
Aşının içinde ayrıca sodyum klorür, sodyum hidroksit, monosodyum hidrojen fosfat ve disodyum hidrojen fosfat gibi maddeler de bulunur. Bunlar, aşının kıvamını, asitlik derecesini ve antijenik özelliğini korumak için kullanılır.
CoronaVac Aşısının Uygulanması
Gelenekselleşen aşılar ile enfeksiyona sebep olan virüsler, zayıflatılarak ya da etkisizleştirilerek vücuda enjekte edilir ve vücudun bağışıklık kazanması sağlanır, bu tekniğe inaktif aşı denir. Bu teknik CoronoVac aşısının temelini oluşturur. mRNA tabanlı aşılarda ise virüsün tamamı yerine, genetik bilgisini taşıyan mRNA zincirinden kritik bir kısım vücuda enjekte edilerek aşı olumu gerçekleştirilir.
CoronaVac Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?
Ünlü Tıp Dergisi Lancet, CoronaVac aşısının ciddi yan etkilere ve de rahatsızlıklara neden olmadığını ve korkulanın aksine 60 yaş ve üstü yetişkinlerin vücudunda bağışıklık tepkisi oluşturduğunu açıklamıştır. Lancet Dergisi’nin değerlendirmesine göre, CoronaVac aşısının olumsuz reaksiyonları genellikle hafif olup, en yaygın semptom enjeksiyon bölgesinde ağrıdır. Viral vektörlü veya genetik materyal içeren diğer COVID-19 aşılarına kıyasla, CoronaVac ile aşılama sonrası ateşin düşük olduğu belirtilir. Türkiye’de yapılan aşılama sürecinde her 500 gönüllüde yapılan ara değerlendirmeye göre, 6 Kasım tarihinde hazırlanan raporda önemli yan etki bulunmadığı vurgulanmıştır.
Yorgunluk, baş ağrısı, kas ağrısı, ateş ve enjeksiyon bölgesinde ağrı gibi yan etkiler, sıklık sırasına göre raporlanmıştır. Bağımsız veri izleme komitesi, ara güvenlilik raporunda aşının güvenliği konusunda çekinceler olmadığını belirtmiştir. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ve Bilim Kurulu üyesi Doç. Dr. Afşin Emre Kayıpmaz da aşının başlıca yan etkilerinin enjeksiyon bölgesinde ağrı, baş ağrısı, yorgunluk ve kas-eklem ağrısı olduğunu ifade etmişlerdir.
Lancet Dergisi’nin yanı sıra, BBC Sağlık ve Bilim Muhabiri James Callagher’ın deneyimine dayanarak, Covid-19 aşılarının neden olduğu yan etkilerin genellikle vücudun bağışıklık sistemini uyardığı inflamatuar bir yanıtın bir sonucu olduğunu söyleyebiliriz. Aşılar, vücudu koronavirüsle savaşmaya teşvik ederek doğal bağışıklık tepkisini harekete geçirir. İğnenin yapıldığı bölgede oluşan reaksiyon, bağışıklık sisteminin aktive olduğunun bir göstergesidir. Bu reaksiyon, vücudu etkileyebilir ve grip benzeri belirtiler arasında ateş, titreme ve mide bulantısı gibi durumları içerebilir.
Edinburgh Üniversitesi’nden immünoloji ve enfeksiyon hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Eleanor Riley, bu inflamatuar yanıtın, vücuda yayılan kimyasalların bir uyarı sinyali olarak işlediğini açıklamıştır. Bu kimyasallar, bir tür kimyasal yangın alarmı gibi vücuda bir şeylerin yanlış olduğunu bildirir. Ancak, yan etkiler kişiden kişiye değişebilir. Bazı insanlar hiçbir şey hissetmeyebilirken, diğerleri günlük aktivitelerine devam edebilecek kadar iyi hissedebilir. Yaşın bu yan etkiler üzerinde etkisi olduğu belirtilir; yaş arttıkça yan etkilerin azaldığı gözlemlenmiştir.
Aşı denemelerini yöneten Oxford-AstraZeneca’nın öncüsü Prof. Andrew Pollard, yaşın artmasıyla birlikte yan etkilerin azaldığını belirtmiştir. Ancak, aynı yaş grubundaki bireyler arasında bile farklı tepkilerin görülebileceği vurgulanmaktadır. Bu farklılığın nedeni, genetik çeşitlilikten kaynaklanmaktadır; bağışıklık sistemlerindeki genetik farklılıklar, bazı insanların bağışıklık sistemlerinin daha “ateşli” çalışmasına ve daha agresif tepkiler vermesine neden olabilir. Ayrıca, daha önce Covid-19 enfeksiyonu geçirmiş olanların aşı sonrası daha güçlü bir bağışıklık yanıtı gösterme olasılığı olduğu da belirtilmektedir.
CoronaVac Aşısı Ne Kadar Etkili?
Amerika Birleşik Devletleri tarafından geliştirilen mRNA aşısı ve bu aşı ile ilgili yapılan araştırmalar, 2. dozdan 6 ay sonra bile aşının koruyucu etkisinin %94 oranında devam ettiğini göstermiş ve koruyucu özelliğine dikkat çekmiştir. Aşılar üzerinde araştırmalar kesin bir sonuca varmış olmasa da aşı olunduktan sonra dahi tedbirlerin bırakılmamasını, kalabalık ortamlarda maske ve mesafeye dikkat edilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
CoronaVac Aşısının Koruması Kaç Yıl Sürer?
Sinovac şirketi tarafından üretilen CoronaVac aşısı, birçok ülkede bağımsız olarak test edilmiş ve farklı etkinlik oranları elde edilmiştir. Bu ülkeler arasında Birleşik Arap Emirlikleri, yüzde 86 etkinlik oranı ile ilk sonucu açıklayan ülke olmuştur. Türkiye’de bu oran yüzde 91,25 olarak belirlenirken, Endonezya’da yüzde 65,3 ve Brezilya’da Butantan Enstitüsü’nün sonuçlarına göre yüzde 50,4 olarak kaydedilmiştir. Bu veriler, her iki doz arasında 14 günlük bir süreyi kapsamaktadır. Ancak henüz tek doz etkinliği ile ilgili herhangi bir açıklama yapılmamıştır.
Araştırma sonuçlarının, bilim insanları tarafından değerlendirilmesini zorlaştıran bir faktör, sonuçların basın bültenleri aracılığıyla, akademik yayımlar yerine açıklanmış olmasıdır. Sonuçların toplanma yöntemleri ve veriler, henüz bilinmediği için bilim insanlarının güvenilir bir sonuca ulaşması için daha fazla detayın açıklanması gereklidir. Bu bilgilerin paylaşılması, aşının gerçek etkinliği hakkında daha sağlıklı bir değerlendirme yapılmasına olanak tanıyacaktır. Ayrıca;
Profesör Deborah Dunn-Walters, bağışıklık sisteminin gelişiminin zaman aldığına dikkat çekmiş ve birkaç hafta boyunca koruma sağlanmasının, tek bir doz alınıp alınmamasına bağlı olmadığını belirtmiştir.
Doğuştan gelen bağışıklık sistemi, enfeksiyonun deri gibi fiziksel bariyerleri aşmasını engelleyerek bir koruma sağlar. Ancak bunun ötesinde, kazanılmış bağışıklık olarak adlandırılan bir mekanizma bulunmaktadır ve bu tür bağışıklığın gelişimi için bir süre gerekmektedir. Bu nedenle, normal hayata dönmeden önce bir süre beklemenin ve tedbirlerin devamlılığını gerekebileceğini ifade etmektedir.
Brezilya’da bulunan Butantan Enstitüsü’nün yaptığı “Faz 3 Klinik” çalışması neticesiyle 252 Covid-19 hastası üzerinde denenen aşının, hastalığı engellemede %50,38 etkili olduğu sonucu çıkarılmıştır. Bu durum hastane ortamında tedavi gören hastalarda %77,96 oranında etkili olduğu görülmüş ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından tavsiye edilmiştir.
İstatiksel Bilgiler
Ülke | Toplam Ölümler | Ölüm Oranı (%) | Toplam Vaka Sayısı
- ABD | 1.012.833| 308,6 | 87.030.788
- Brezilya | 672.033 | 318,4 | 32.535.923
- Hindistan | 525.242 | 38,4 | 43.531.650
- Rusya | 373.595 | 258,8 | 18.173.480
- Meksika | 325.793 | 255,4 | 6.093.835
- Peru | 213.579 | 657,0 | 3.640.061
- Büyük Britanya | 177.890 | 266,2 | 22.232.377
- İtalya | 168.604 | 279,6 | 18.805.756
- Endonezya | 156.758 | 57,9 | 6.095.351
- Fransa | 146.406 | 218,3 | 30.584.880
- İran | 141.404 | 170,5 | 7.240.564
- Almanya | 141.397 | 170,1 | 28.542.484
- Kolombiya | 140.070 | 278,3 | 6.175.181
- Arjantin | 129.109 | 287,3 | 9.394.326
- Polonya | 116.435 | 306,6 | 6.016.526
- Ukrayna | 112.459 | 253,4 | 5.040.518
- İspanya | 108.111 | 229,6 | 12.818.184
- Güney Afrika | 101.812 | 173,9 | 3.995.291
- Türkiye | 99.057 | 118,7 | 15.180.444
