Tam 30 yıl önce, 4 Haziran 1989’da, Çin ordusu başkent Pekin’deki Tiananmen Meydanı’nda gösteri düzenleyen kalabalığı ateş açarak dağıtmıştı. Meydanda o gün yaşananlar, resmi olarak hatırlanmak bir yana, kimilerine göre ulusal çapta unutturulmaya çalışılıyor.
Her yıl 4 Haziran’a doğru, Çin internette konu ile ilgili tüm atıfları yok ediyor.
“Tiananmen” kelimesi, tüm platformlarda, algoritmalar aracılığı ile engelleniyor. Olayları anmak isteyenleri ise hapis cezaları bekliyor.
1989’da başkent Pekin’deki öğrencilerin liderliğinde başlayan ve ordunun şiddetli müdahalesiyle sonuçlanan demokrasi yanlısı gösteriler haftalarca sürmüş, diğer şehirlere de yayılmıştı.
ÖĞRENCİLERİ KATLETTİ
Eylemler, Komünist Parti liderliği içinde de bölünmelere yol açmış ancak partideki sertlik yanlısı kanadın ağırlığını koymasıyla 3 Haziran 1989 gecesi askerler, eylemci öğrencilere gerçek mermilerle müdahale etmişti.
3-4 Haziran günlerinde yaşanan çatışmalarda ne kadar kişinin öldüğü tam anlamıyla ortaya koyulmuş değil.
Çin hükümeti, aynı yıl Haziran ayı sonunda, olaylarda 200 sivilin ve onlarca güvenlik personelinin öldüğünü açıklamıştı.
Ancak 2017 yılında kamuoyuna açıklanan ve dönemin İngiliz Büyükelçisi Sir Alan Donald’ın diplomatik yazışmalarının yer aldığı belgelerde ölü sayısının 10 bin olduğu belirtiliyor.
Ölü rakamı gibi, olayların sembolü olan bazı kişilerin akibeti hakkında da hiçbir şey bilinmiyor.
5 Haziran günü, elindeki alışveriş poşetleri ile Tiananmen Meydanı’ndaki tankları durduran kişiye ne olduğu hakkında bir bilgi bulunmuyor.
Aradan geçen 30 yılda Çin büyük bir değişim geçirdi.
Ülke, ekonomik olarak daha zengin ve kimilerine göre daha özgür. Ancak Tiananmen Meydanı’nda ve çevresinde bundan 30 yıl önce yaşananlar, bugün de en az o günkü kadar “tabu”.
Ancak ülke içinde konuşulmasa da Çinli yetkililer yurtdışında Tiananmen’de yaşananlara ilişkin sorularla karşılaşıyor.
Çin’de Savunma Bakanlığı pozisyonunda olan General Wei Fenghe, Singapur’daki bir forumda, dinleyicilerden birinin 1989 olaylarına ilişkin sorusunu yanıtladı.
Wei, “siyasi bir çalkantı” olarak adlandırdığı olayların dönemin hükümeti tarafından bastırıldığını, bunun da “doğru bir politika” olduğunu söyledi.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ise yazılı bir açıklama yaparak, Tiananmen’de ölen ve kaybolanların tamamının isimlerinin açıklanması gerektiğini ifade etti.
Pompeo ayrıca, Çin hükümetine, halen cezaevinde olan kişilerin serbest bırakılması çağrı da yaptı.
