Guardian’da yer alan habere göre Bangladeş güvenlik güçlerinin Cox Bazar’daki mülteci kamplarındaki varlığı arttı, ordu, polis ve milis güçlerinden oluşan çok sayıda silahlı personel kamplara sevk edildi.
Güvenlik güçlerinin kamplara sevk edilmesinin, Arakanlı mültecileri yeniden yerleştirme planının uygulanmasında zora başvurulacağı endişelerine yol açtı.
Kamplardaki Arakanlı mülteciler, öldürülme tehlikesi nedeniyle kaçtıkları Myanmar’daki yurtlarına yeterli güvence olmadan zorla geri götürülmekten duydukları korkuyu dile getiriyor.
Yeniden yerleştirme listesindeki ailelerin korkudan başka yerlere saklandıklarını ifade eden Cox Bazar’daki Jamptoli kampında yaşayan Arakanlı mültecilerden 29 yaşındaki Kader, “Bangladeş ordusu, Jamtoli ve Hakimpara kamplarının her köşesini kontrol ediyor. Sürekli devriyeler yapıp mültecilerin kamplar arasında hareket etmesini engelliyor. İnsanlar evlerinden dışarı çıkmaya, yemek yemeye çekinir oldu.” dedi.
Kamp 14’te yaşayan Arakanlı mültecilerden Cani de güvenlik güçlerinin sayısının son bir haftada ikiye katlandığını belirterek, “Güneş battığında güvenlik timleri, kampların her köşesine yerleşip nöbet tutuyor ve gün aydınlanıncaya kadar da gitmiyorlar.” diye konuştu.
Bazı yerlerde Bangladeşli kamp görevlilerinin iş birliğine yanaşmayan mültecilere şiddet uyguladığı iddia edildi.
Kamp 24’te yaşayan mülteci topluluğunun lideri Ata Ullah, kampta yaşayan mültecilerin listesini vermesini isteyen kamp yetkilisinin, isteğini yerine getirmeyince kendisini sopayla dövdüğünü ileri sürdü.
Bangladeş ile Myanmar arasında varılan anlaşma uyarınca ilk etapla Myanmar tarafından “dönüşüne onay verilen” 2 bin 200 Arakanlının yeniden yerleştirilmesi öngörülüyor. Geri dönüşüne onay verilen mültecilerin hiçbiri, BM koruması olmadan Myanmar’daki yurtlarına yeniden yerleştirilmek istemiyor.
Bangladeş hükümeti, hiçbir mültecinin geri dönmeye zorlanmayacağına dair güvence verdi ancak kamplarda alınan tedbirler bunun aksinin olabileceği kaygısına yol açtı.
BM’ye göre, 25 Ağustos 2017’den sonra Arakan’dan kaçmak zorunda kalarak Bangladeş’e sığınanların sayısı 700 bini aştı. Uluslararası insan hakları kuruluşları, yayınladıkları uydu görüntüleriyle yüzlerce köyün yok edildiğini kanıtladı.
Arakanlıların topraklarına dönüşü için Myanmar ve Bangladeş hükümetleri arasında imzalanan anlaşma, yerinden edilenlerin durumlarını belgelendirmeleri mümkün olmadığı için uygulamada işlevsiz kalıyor.
BM ve uluslararası insan hakları örgütleri, Arakanlı Müslümanlara yönelik şiddeti “etnik temizlik” ya da “soykırım” olarak adlandırıyor.
Uluslararası medya ve kuruluşların Arakan eyaletine girişini ciddi oranda kısıtlayan Myanmar hükümeti, bugüne kadar Arakanlı Müslümanların geri dönüşlerine ilişkin verdiği sözleri de yerine getirmedi.
Bangladeş’e sığınan Arakanlı Müslümanlar ve insan hakları örgütleri, gerekli güvenli ortam sağlanmadan bu kişilerin Myanmar’a dönmelerinin, yeni bir etnik temizlik kampanyasına yol açacağı endişesini taşıyor.
Myanmar ve Bangladeş hükümetleri, Arakanlı Müslümanların topraklarına dönüşü için 23 Kasım 2017’de bir anlaşma imzaladı.
Anlaşmaya göre, Myanmar’a dönmek isteyenler, Bangladeş’e geçmeden önce Myanmar’da yaşadıklarına dair belge sunmak zorunda. Ancak 1982’de vatandaşlık hakları ellerinden alınan Arakanlı Müslümanların Myanmar’da kayıtlarının bulunmaması bu süreçte ciddi sorun yaratıyor. Anlaşmada, Bangladeş’e geçen Arakanlı Müslümanlara bu ülkede BM tarafından verilen belgelerin de Myanmar hükümetinin “onay” sürecinden geçmesi gerektiği belirtiliyor.
Ayrıca anlaşmanın imzalanmasından itibaren 2 ay içinde Arakanlı Müslümanların topraklarına dönüşünün başlaması gerekiyordu ancak Arakanlı Müslümanların eve dönüş sürecinin ertelendiği duyuruldu.
Yerinden edilenlerin durumlarını belgelendirmeleri mümkün olmadığı için anlaşma uygulamada işlevsiz kaldı.
Öte yandan, Myanmar’da uğradıkları zulümden canlarını zor kurtararak Bangladeş’teki kamplara sığınan Arakanlı Müslümanlar, kendilerine vatandaşlık başta olmak üzere belirli haklar verilmedikçe ve güvenliklerinden emin olmadıkça Myanmar’a dönmek istemiyor.
Kamplardaki hayatlarının Myanmar’da uğradıkları zulümle karşılaştırıldığında daha iyi olduğunu düşünen Arakanlı Müslümanlar, tüm zorluklara rağmen Bangladeş’in Cox’s Bazar bölgesinde imkansızlıklar içinde hayata tutunmaya çalışıyor.
