Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (ANAMED) bu yıl beşincisi gerçekleştirilen ‘Uluslararası Sevgi Gönül Bizans Araştırmaları Sempozyumu’ çerçevesinde ‘Arşivin Belleği: Marcell Restle’nin Anadolu Araştırmaları’ isimli bir sergi açtı. 1 Aralık’a kadar ziyaret edilebilecek sergi, Anadolu’daki Geç Antik Çağ, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait kültürel varlıkları incelemeye yaşamını adamış alanının önde gelen araştırmacılarından sanat tarihçisi Marcell Restle’nin onlarca yıl boyunca oluşturduğu zengin arşivini gözler önüne seriyor. Dört bölümden oluşan sergide 1956-2000 yılları arasında hazırlanmış arşivden, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı sanatı ve mimarisi alanlarında yüzlerce fotoğraf ve yazılı belge, teknik ve fotogrametrik çizim, görüntü ve ses kayıtları da yer alıyor. Sergi, 2016’da yaşamını yitiren Restle’nin Viyana Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü’nün arşivi olan DiFaB’a (Bizans Araştırmaları Dijital Arşivi) bağışladığı yaklaşık 17 bin slayt, 10 binin üzerinde siyah beyaz fotoğraf, yüzlerce ses ve görüntü kaydı, taslaklar ve çizimlerden oluşan arşivden derlendi.
Küratörlüğünü Viyana Üniversitesi’nden Lioba Theis, Su Sultan Akülker ve Caroline Mang’ın yaptığı sergi dört bölümden oluşuyor. Serginin ilk üç bölümünde Restle’nin İstanbul, Anadolu ve Suriye’nin Havran bölgesinde yaptığı araştırmalar kronolojik olarak yer alırken, son bölümde arşivin kısa bir öyküsü teşhir ediliyor. Marcell Restle’nin sergisinde yıllar önce İstanbul’da bir yıllık eğitiminde edindiğini deneyim de görülüyor. Almanya’nın güneyindeki Bad Waldsee adında küçük bir şehirde 1932 yılında dünyaya gelen Restle, Tübingen ve Münih üniversitelerinde sanat tarihi, Bizans araştırmaları ve Hıristiyanlık tarihi alanlarında eğitim almasıyla sonuçlandı. Alman Akademik Değişim Servisi’nin aracılığıyla 1956 yılında bir yıllık eğitim için geldiği İstanbul Üniversitesi’nde Kurt Erdmann, Halet Çambel, Semavi Eyice gibi Alman ve Türkiyeli hocalardan dersler aldı. İstanbul’da edindigi bir yıllık bu deneyim, asıl araştırma alanı Bizans sanati olan Restle’ye yeni ufuklar açtı. Alanı dışında genel olarak İslam Sanatı ve özellikle de Osmanlı Sanatı üzerine yaptığı çalışmalar, tüm Doğu Akdeniz ve özellikle İstanbul, Edirne, İznik ve Bursa’nın yanı sıra tüm Anadolu’ya gerçekleştirdiği sayısız araştırma gezileri Restle’nin kültür varlıklarını tanıma, sistematik olarak belgeleme, tarihleme ve analiz etme konusunda ustalaşmasını sağladı.
Bilime adanmış 84 yıllık bir yaşamın derin izlerini taşıyan sergi, Restle’nin kimliğine, bir çalışma gününü nasıl geçirmiş olabileceğine, internetin dahi olmadığı bir dönemde zamanı nasıl bölüp, tanzim ederek günümüzdeki bir sanat tarihçisinin üretebildiğinden çok daha fazlasını ürettiğine, çalışırken nasıl bir yol izlediği ve araştırmalarında hangi metotları kullandığına dair bilgiler veriyor.
ARŞİVİNİN BİR KISMI DA KİTAPTA
Sergiyle eş zamanlı ve aynı başlıkları taşıyan İngilizce ve Türkçe olarak bir kitap yayımlandı. Editörlüğünü serginin de küratörleri olan Lioba Theis, Su Sultan Akülker ve Caroline Mang’ın yaptığı ve çevirisini Yiğit Adam’ın üstlendiği kitap Lioba Theis, Birgitt Borkopp-Restle, Johannes Koder, Friedrich Hild, Klaus Belke, Tolga Uyar, Peter Waldhäusl, Su Sultan Akülker, Caroline Mang, Philipp Pichler, Nina Rannharter ve Cedric Huss’un yazılarından oluşuyor. Marcell Restle’nin araştırmaya adanmış hayatını aktarmanın yanı sıra Anadolu ve komşu bölgelerde yaptığı incelemeleri konu alan kitabın ek bölümünde, birçoğu sergide yer alan fotoğraf da yayımlandı.
