Günümüzde memuriyet ve evlilik, ne yazık ki birbirine zıt kutuplar haline gelmiş durumda. Kamu personelinin tayin ve yer değiştirme süreçleri, aile bütünlüğünü tehdit eden ciddi bir mesele olarak karşımıza çıkıyor. Özellikle 3+1 sistemi, memur eşlerin bir araya gelmesini zorlaştırarak hem aile yapısına hem de bireylerin psikolojisine zarar veriyor. Öte yandan, sadece kamu personeli değil, özel sektörde çalışan eşler de bu durumdan olumsuz etkileniyor. Memur olan eşin tayin hakkı kısıtlı olduğunda, özel sektörde çalışan eş de işini bırakıp yeni bir düzen kurmak zorunda kalabiliyor. Bu da hem ekonomik kayıplara hem de kariyer planlarının sekteye uğramasına neden oluyor. Sonuç olarak, bu sistem yalnızca kamuda çalışan memurları değil, onların eşlerini ve dolaylı olarak aile içindeki tüm bireyleri olumsuz etkiliyor.
Toplu İş Sözleşmesi (TİS) görüşmelerinde tartışılan bu sistem, memurun çalıştığı kurumda 1 yılını doldurduktan sonra tayin hakkı kazanmasını ifade ederken, eş durumu tayini için farklı bakanlıklarda çalışanlar açısından bu sürenin 3 yıla çıkmasına neden olmaktadır. Dolayısıyla, aynı kamu kurumunda görev yapan eşler nispeten daha kolay tayin olabiliyorken, farklı kurumlarda çalışan memur eşler 3 yıl boyunca ayrı kalma riskiyle karşı karşıya kalmaktadır.
Bu sistemin aile yapısına zarar verdiği yapılan anketlerle açıkça ortaya konulmuştur. Gerçekleştirilen çalışmalara göre, 3+1 sisteminin eşleri uzun süre birbirinden ayırdığı, çocukların ebeveynlerinden ayrı büyümesine neden olduğu ve boşanma oranlarını artırdığı tespit edilmiştir. Yapılan anketlerde, 300 bini aşkın memurun bu durumdan doğrudan etkilendiği verilerle ortaya konmuş, katılımcıların büyük çoğunluğu bu sistemin aile birliğini tehdit ettiğini ifade etmiştir. Öte yandan, 3+1 sisteminin hangi bilimsel ve sosyolojik çalışma temel alınarak belirlendiği ise tam bir muammadır. Aile birliğini ve toplumsal yapıyı doğrudan etkileyen bu düzenlemenin, sahada yaşanan gerçeklerden bağımsız bir şekilde kurgulanmış olması büyük bir eksikliktir.
Bu konuda en net tavır sergileyen isimlerden biri, Kamu Konfederasyonu lideri Osman Kaya oldu. Kuruluşundan bu yana rekor seviyede üye kazanan bu konfederasyon, evlilik birliğini korumak adına 3+1 sisteminin olumsuz etkilerini masaya yatırarak önemli raporlar hazırladı. Ancak, bu çabaya destek olmak yerine çeşitli imalar ve ithamlarla süreci baltalamak isteyenler de oldu. Özellikle, sendikaya yönelik “dış kaynaklı destek alıyor” gibi söylemler ve bazı bürokratik engeller, meselenin çözümüne dair sağlıklı adımlar atılmasını yavaşlattı.
Ancak Osman Kaya, bu meselenin siyasi ya da ideolojik bir konu olmadığını, doğrudan aile yapısını ilgilendiren bir mesele olduğunu vurgulayarak, tüm kesimleri ortak akılla çözüm üretmeye davet etti. Konfederasyonun çağrıları, vekiller nezdinde de yankı bulmuş ve sistemin yeniden ele alınması için komisyon süreci başlamıştır.
Sayın Cumhurbaşkanımızın dört çocuk yapılmasını teşvik ettiği bir dönemde, memur ailelerinin parçalanması, nüfus artışına ve sağlıklı bir toplum inşasına engel teşkil etmektedir. Eşi İstanbul’da görev yaparken kendisi Ağrı’da çalışan bir memurun, aile birliğini sağlayamaması halinde çocuk sahibi olmayı planlaması ne kadar mümkün olabilir? Aile birliği korunmadan sağlıklı nesiller yetiştirilebilir mi?
Bu noktada önerimiz, özellikle çocuklu aileler başta olmak üzere tüm memurlar için eş durumu tayinlerinde esneklik sağlanmasıdır. Kadro ve çalışma yılı bazında yapılan düzenlemelerin aile yapısını da göz önünde bulundurması, devletin uzun vadeli sosyal politikaları açısından elzemdir. Bürokratik süreçlerin hızlandırılması, kadın memurlara yönelik iyileştirmelerin artırılması ve ailelerin bir araya gelebilmesi için farklı bakanlıklarda çalışan memurların da makul bir süre içinde tayin hakkı kazanması gerekmektedir. Özel sektörde çalışan eşlerin mağduriyetleri de göz önünde bulundurularak, onların da işlerini bırakmak zorunda kalmadan aile birliğini koruyabilecekleri bir sistem oluşturulmalıdır.
Bu süreçte inancımız odur ki, Aile bütünlüğünü koruyacak adımların bir an önce atılması dileğiyle…
